NO KE KAHUʻUI KULA

Harold W. Percival

PART I

AMERIKA NO DEMOCRACY

ʻAʻole noho kaʻawale a ke kāne a wahine; hoʻākoakoa ka ʻili ʻia iā lākou a he ʻohana lākou. ʻAʻole noho nā ʻohana; pono pono e hoʻākoakoa iā lākou no ka mea e pono ai lākou, a he kaiāulu.

Ua hoʻokumu ʻia ke kanaka he kumu a me ka noʻonoʻo a me ka mana i loko o kahi kino holoholona. Mai ka pono o kēia kumu a me ka noʻonoʻo a me ka mana hoʻomohala i hana ai i ka mālama ʻana i ke kino, hana i nā mea hana no ka hana ʻana i ka meaʻai, a me ka hana ʻana i nā ala no ka loaʻa ʻana o nā waiwai a me nā hōʻoluʻolu a me nā manaʻo ʻē aʻe o ka ola; a, hou aku, e hoʻolako i nā ala a me nā mea no ka hana o ka naʻauao. A pēlā nō ka hoʻopuka ʻana mai i ka moʻomeheu.

Ma mua o ka hoʻomohala ʻana o kahi moʻomeheu i ka pilikia o ke kanaka ke loaʻa ka meaʻai, ka lole, ka malu, a me nā kūlana e pono ai ke ola. Ma kahi ʻōnaehana holoʻokoʻa ka pilikia o ke kanaka: E hoʻomake paha ke kumu i ke kino, a i ʻole ke kumu o ke kaohi o ke kino?

ʻAʻole hiki i ke kanaka ke hōʻole i ka ʻoiaʻiʻo o ke kino, ʻaʻole hiki i ke kino ke hōʻole i ka ʻoiaʻiʻo o ke kumu. ʻAʻole hiki i ke kumu kanaka ke hana i nā mea me ke kino ʻole; ʻaʻole hiki i ke kino ke hōʻoluʻolu i kona mau kaʻauwai kino a me ka makemake a me nā pono me ke kumu ʻole. Inā hoʻoholo ke kumu kanaka i ke kino ma ka manawa e waiho ai ke kino, ʻo ka hopena ka haʻihaʻi o ke kino a me ka nele o ka kumu. Inā kūpaʻa ke kino i ka manawa i ka wā i ʻoki ʻia ai nā kumu a lilo ke kino i ka holoholona hihiu.

E like me ke kanaka, pēlā hoʻi me ka aupuni a me ke aupuni kāwila. Ke lilo ke kino i kumu a hana ʻia e like me ka leʻaleʻa a me nā haʻalulu a me nā manaʻo nui o ke kino, a laila lilo ka poʻe i makaā holoholona. ʻO ke kaua o kekahi kanaka i ko lākou iho, a e kaua mai ka poʻe i nā lāhui ʻē aʻe i ke ao kaua. Hoʻowahāwahā nā makemake a me nā kānāwai a hoʻopoina ʻia. A laila hoʻomaka ka hāʻule o kā civila. Hoʻomau ka hoʻoweliweli a me ka pupū a me ka luku ʻana a hiki i nā koena o nā kānaka kīwila e hōʻemi ʻia i nā mea ola e ʻimi nei e hoʻoponopono ai a i ʻole kekahi e hoʻopau iā lākou kekahi. Ma ka hope ua hoʻokuʻu ʻia nā ikaika o ke kūlohelohe: ʻino mai nā ʻinoʻino; haalulu ka honua; e uhi ana i nā wai i ka wai lawelima e lana nei i nā ʻāina; aina nani a maikaʻi hoʻi i ka manawa ke hoʻokiʻekiʻe ʻana o nā aupuni hoʻopōmaikaʻi a hāʻule koke paha a lilo i moe-kai; a ma nā cataclysms like nō hoʻi nā wahi kai-kiʻekiʻe e hoʻāla ʻia ma luna o ka wai e mākaukau no ka hoʻomaka ʻana o ka lahui e hiki mai ana. Ma nā wahi mamao aku, ua piʻi ka papahele o ke kai ma luna o ka wai a pili i nā ʻāina hoʻokaʻawale. Eʻe a me nā ala a me nā piololo a hiki i ka ʻāina i kapa ʻia ʻo ʻAmelika ke ʻano.

Ua ʻāʻā nā kānaka o ʻEulopa a me ʻĀsia a hoʻokūkū ʻia a hoʻoweliweli ʻia e ka momona a me ka inaina a me nā kaua. Hoʻopau ʻia nā hau ʻokoʻa i nā kuʻuna. ʻO nā akua kahiko a me nā kaʻe hihiu e mālama ʻia e nā manaʻo o nā kānaka. Hoʻokumu nā akua a me nā akua iā ʻoe a hoʻopā nā aniani i ka hanu e hoʻoiho ai nā kānaka. ʻAʻole lākou e haʻi i ka poina i nā mea liʻiliʻi a lākou e hoʻoponopono ai. Ke hoʻolauleʻa nei nā kui a me nā lāhui ʻē i nā kānaka e kaua, a keu a keu a me ka nui o ko lākou mau kaua ma ka kuko i ka mana. Ma nā ʻāina ʻē aku ʻaʻole hiki ke hāʻawi ʻia ka Demokarekia i ka hoʻokolokolo kūpono.

O nā papa āpau o ka honua i hāʻawi ka ʻāina hou o ʻAmelika i ka manawa kūpono loa no kahi hale hou no nā ʻohana hou, a no ka hānau hou ʻana o kekahi poʻe hou i loko o kahi aniani o ka kūʻokoʻa, a ma lalo o kahi aupuni hou.

Ma o ka eha nui a me na pilikia he nui; mahope o kekahi mau hana hoohanau, na hana hewa hou, ma ka hana ino a me ka luhi nui, he poʻe hou, ma lalo o kahi ʻano hou o ke aupuni, ua hānau ʻia ʻo - ke aupuni hou a ke aupuni, ʻo ke Aupuni ʻo ʻAmelika Hui Pū ʻIa.

He kūʻokoʻa ka ʻuhane o ka ʻāina. Aia ka lewa i ka lewa, a ʻo ka poʻe ke hanu i loko o ke aniani o ke kūʻokoʻa: kūʻokoʻa mai nā kuʻuna kuʻuna o nā ʻāina kahiko; ke ku okoa o ka manao, ke noa o ka olelo, a me ke kuokoa o ka manawa a e hana a. ʻO ka hana mua o ke aupuni demokala ke kūʻokoʻa. Aka o ke ku okoa o ka lewa a na kanaka i honi ai a ai i ke kuokoa ana o ka lewa a me ka aina; he mea kuokoa mai nā mea i kau ʻia i kau ʻia ma luna o nā ʻāina kahiko kahi i hele mai ai lākou. Akā ʻo ke kūʻokoʻa hou a lākou i manaʻo ai ʻaʻole kūʻokoʻa ia i kā lākou moekolohe a me nā hana hoʻomāinoino. Akā, hāʻawi ia i nā manawa kūpono e hana ai a lilo i mea maikaʻi loa a maikaʻi ʻole paha i loko o lākou. A ʻo ia wale nō ka mea a lākou i hana ai a me lākou.

A laila hele mai kahi ulu a hoʻonui ʻia, i ukali ʻia e nā makahiki o ka hakakā ʻana e hoʻoholo no ka noho kū ʻana o nā moku'āina, a i ʻokahele ʻia paha ka poʻe a me nā ʻāina. E haʻalulu ka ʻōlapa ʻana i ka helu ʻana e like me ka poʻe e ʻae ana i ko lākou hopena. ʻAʻole makemake ka hapa nui; a ua hana ka lua ʻelua i ka ulu ʻana o ke demokrasi ma o ke koko a me ka ʻehaʻū ma ka mālama ʻana i ka poʻe a me nā mokuʻāina i hui pū ʻia.

I kēia manawa ke hiki mai nei, he ʻoiaʻiʻo, eia, i ka poʻe e hoʻoholo ai inā e loaʻa i ka demokarata ma ka inoa wale nō, a i ʻole he hapai lākou i ka hana ʻekolu ma ka lilo ʻana i ka demokala maoli a maoli.

A ʻo kahi helu liʻiliʻi e kū mālie a mākaukau no ka lawe ʻana i ke kolu o ka ʻanuʻu e hele ai i ka demokarata. Akā ʻaʻole hiki ke hāpai ʻia i ka ʻaina no nā kānaka wale nō; pono e laweia e ka hapa o ka nui o ka lahui he poe. A ʻo ka nui o nā kānaka i hōʻike ʻole lākou ʻike a noʻonoʻo paha no kahi Demokala maoli.

Ke ola kanaka ʻo ia ka inoa o kahi ʻohana nui i hoʻokumu ʻia o nā Hana make ʻole i nā kino kanaka. Ua mahele ʻia i nā lālā e pālahalaha ana ma nā wahi a pau o ka honua. Akā ua ʻike ʻia kahi kanaka a me nā ʻokoʻa ʻē aʻe o nā mea ʻē aʻe, ma ke ʻano ʻano kanaka, ma ka mana o ka noʻonoʻo a me ka haʻi, a ma nā ʻano like.

ʻOiai he ʻohana hoʻokahi lākou, ua ʻimi nā kānaka a kēlā me kēia me ka ʻoi aku ka ulu ʻino a me ka lokoino ma mua o ka hōʻike ʻia e nā holoholona o nā nahele. Holoi nā holoholona aloha i nā holoholona ʻē aʻe, ʻoiai ʻaʻole wale nō ka meaʻai. Akā e ʻimi nā kānaka i nā kāne e hao i ka waiwai a lākou e hoʻolana iā lākou. ʻAʻole i lilo kēia mau kauwā i mau kauwā na nā mea pono, akā no ka mea nāwaliwali lākou i hoʻolilo iā lākou. Inā, i kēlā me kēia mea, ua ikaika loa nā kauwā, e hoʻoluhi lākou i ko lākou haku. ʻO ka poʻe i manaʻo i ka pihi ma kā lākou huli, hoʻohana lākou i luna i ko lākou mau aliʻi mua.

No laila he mea. He mea maʻamau ia no ka poʻe ikaika e noʻonoʻo i ka mea palupalu e lilo i poʻe hoʻoluhi: kamaʻilio liʻiliʻi. Ua hana ʻia ke kānāwai kanaka ma ka ikaika, a me ke kānāwai o ka ikaika; a o ke kanawai paha o ka me he mea i manaoia e like me ka pololei.

Akā lohi, lohi iki paha, i loko o nā kenekulia, ua ʻōlelo ʻia i ka naʻau o ke kanaka. ʻO ka laka, hele a laila a i ka pae, ua hoʻomohala ʻia ma o nā kaiāulu a ma o kekahi poʻe ka manaʻo ʻōiwi. E nāwaliwali i ka wā mua, akā ke loaʻa i ka ikaika a me ke kani me ka hoʻonui ʻana i ke kūkaʻi, ʻōlelo ka noʻonoʻo ʻana.

Ma mua o ka ʻeʻe ʻana o ka naʻau o ka lehulehu i nā hale paʻahao, akā ʻaʻohe mau hale hoʻokele a i ʻole hale hōʻa a i ʻole nā ​​kula no ka poʻe. Me ka ulu o ka luna o ka lehulehu i ka ulu mau i nā kumu no ka noiʻi a me nā ʻoihana o nā ʻano āpau i hāpai ʻia i ka holomua o ka lehulehu. Eia kekahi, ʻoiai i ka hakakā ʻana a me nā huli ʻana o ka pāʻina a me ka papa, ua lohe ʻia kahi ʻoluʻolu o ke aupuni me ka hoʻopono. ʻOiai ʻo ka hapa nui o nā lāhui o ke ao nei i kēia manawa e mākaukau ana no ke kaua, ua lohe maoli ʻia ka leo o kekahi ʻoluʻolu o ka honua ma ke kaulike. ʻOiai e hiki ke lohe ʻia ka leo o ka luna noʻonoʻo me ka hoʻokō i ka manaʻolana a ke hoʻohiki nei no ka honua. A ʻo ka manaʻolana, ka manaolana maoli no ke kūʻokoʻa o ka poʻe o ka honua, i loko o ke aupuni demokrasi maoli, Aupuni aupuni.

Kuleana kope 1980 e The Word Foundation, Inc.