THE

WORD

NOVEMBER 1909

KA MAKANI MAKAULUI

ʻAʻole i kūpono i ka manaʻo kūpono he hiki i nā manaʻoʻelua aʻoi aku paha ke kūpono e pili ana i kekahiʻoiaʻiʻo. No ke aha i nui ai nā manaʻo e pili ana i kekahi pilikia a iʻole kekahi mea? Pehea lā e hiki ai iā kāua ke haʻi i keʻano o ka manaʻo a me kaʻoiaʻiʻo?

ʻAʻole hiki ke hōʻoia ʻia a hōʻike ʻia i ka manaʻo kanaka ʻē aʻe i ka manaʻo o ke kanaka, a hiki ʻole i ka noʻonoʻo kanaka ke hoʻomaopopo i kēlā mau hōʻike a i ʻole ka hōʻike ʻana ua hiki nō iā ia ke hāʻawi, ʻoi aʻe i nā kānāwai, kaʻina, a me ka hana o kahi ʻano honua. bee, a i ʻole ʻo ka tadpole hiki ke hoʻomaopopo i ka kūkulu ʻana a me ka hana i kahi lokomotiko. Akā ʻoiai ʻaʻole hiki i ka noʻonoʻo o ke kanaka ke hoʻomaopopo i ka ʻoiaʻiʻo hoʻokahi, hiki i ka hiki ke hoʻomaopopo i kahi mea ʻoiaʻiʻo e pili ana i kekahi mea a i ʻole ka pilikia i loko o ke ao ākea. ʻO kaʻoiaʻiʻo kahi mea e like me ka mea. Hiki i ke ʻano o ke kanaka ke hoʻomaʻamaʻa a hoʻomohala ʻia a ʻike paha i kekahi mea e like me ka mea. ʻEkolu a mau ʻanuʻu paha e hele ai ka noʻonoʻo o ke kanaka, ma mua o ka hiki ke ʻike i kekahi mea e like me ka mea. ʻO ka mokuʻāina mua ka naʻaupō, aʻeleʻele paha; ʻo ka lua ka manaʻo, a he manaʻoanau paha; o ke kolu kekahi o ka ʻike, a i ʻole kaʻoiaʻiʻo me he mea lā.

ʻO ka lapuwale ke ʻano o ka pouli o ka noʻonoʻo e ʻike ai ka noʻonoʻo i kekahi mea, akā hiki ʻole ke hoʻomaopopo. I ka naʻaupō ʻana e neʻe mai ka noʻonoʻo a hoʻomāoʻi ʻia e nā ʻike. Ke ʻano o ke ʻano o ke ao, kūleʻa a hūnā i ka noʻonoʻo ʻaʻole hiki i ka noʻonoʻo ke hoʻokaʻawale i waena o ke ao o ka naʻaupō a me ka mea e like me ka mea. Ke hoʻomau nei ka noʻonoʻo inā hoʻokele ʻia, alakaʻi ʻia a alakaʻi ʻia na nā ʻike. E puka i waho o ka pouli o ka naʻaupō, pono ke noʻonoʻo pono iā ia iho me ka hoʻomaopopo ʻana i nā mea i ʻokoʻa ʻia mai ka ʻike ʻana i nā mea. I ka wā e ho'āʻo ai ka noʻonoʻo e hoʻomaopopo i kahi mea, i hōʻike ʻia mai ka ʻike ʻana i kekahi mea, pono ia e noʻonoʻo. ʻO ka noʻonoʻo e hoʻolilo i ka noʻonoʻo i waho o ke kūlana o ka lapuwale i loko o ka moku'āina o ka manaʻo. ʻO ka kūlana o ka manaʻo, ʻo ia ka mea e noʻonoʻo ai ka noʻonoʻo i kahi mea a hoʻāʻo e ʻike i kāna mea. I ka hopohopo o ka noʻonoʻo iā ia iho me kekahi mea a i ʻole pilikia e hoʻomaka e hoʻokaʻawale iā ia iho i kahi mea noʻonoʻo mai ka mea pili i kona iho. A laila hoʻomaka ka loaʻa o nā manaʻo e pili ana i nā mea. ʻAʻole naʻe i manaʻo kēia mau manaʻo i ka mea ua māʻona ʻo ia i ke kūlana naʻaupō, ʻaʻole ma mua o ka palaualelo a palaualelo paha e pīhoihoi lākou iā lākou iho i nā manaʻo no nā mea i pili ʻole ʻia. Akā loaʻa lākou nā manaʻo e pili ana i nā mea kūlohelohe. ʻO ka manaʻo ke kūlana i ʻike ʻole ʻole ai ka noʻonoʻo i ka ʻoiaʻiʻo, a i ʻole ke ʻano me he mea lā e like me ka manaʻo i ka manaʻo maoli, a i ʻole nā ​​mea like a lākou e like ai. Hoʻokahi nā manaʻo a kekahi i kona mau manaʻo. ʻO kona mau manaʻoʻiʻo nā hopena o kona mau manaʻo. ʻO ka manaʻo waena ka waena waena ma waena o ka pouli a me ka mālamalama. ʻO ia ka honua kahi e ʻike ai nā mea nānā a me nā mea hoʻololi e like me ka mālamalama a me nā ʻanuʻu a me nā manaʻo o nā mea. I loko o kēia ʻano noʻonoʻo, ʻaʻole hiki i ka noʻonoʻo ke hoʻokaʻawale ʻole i ke aka o ke ʻano kahi i kālai ʻia, ʻaʻole hiki ke ʻike i ka mālamalama i like ʻole me ka aniani a i ʻole ka ʻona. E puka i waho o ke kūlana o ka manaʻo, pono ka noʻonoʻo e hoʻomaopopo i ka ʻokoʻa ma waena o ka mālamalama, ka mea, a me kona ʻano noʻonoʻo a me kona aniani. Ke hoʻāʻo ʻia ka noʻonoʻo e hoʻomaka i ka hoʻokaʻawale ʻana ma waena o nā manaʻo kūpono a me nā manaʻo hewa. ʻO ka manaʻo kūpono ka mākaukau o ka noʻonoʻo e hoʻoholo e like me ka ʻokoʻa ma waena o ka mea a me kona ʻano a me kona aniani a i ʻole ka ʻike i ka mea e like me ka mea. ʻO ka manaʻo hewa ka hewa o ka noʻonoʻo ʻana a i ʻole ka pale ʻana o kahi mea no ka mea ponoʻī. ʻOiai i ka manaʻo o ka manaʻo, ʻaʻole e hiki i ka noʻonoʻo ke ʻike i ka māmā ma mua o nā manaʻo maikaʻi a maikaʻi ʻole, ʻaʻole hoʻi i like nā mea like ʻole i ko lākou mau noʻonoʻo a me nā aloha. I ka hiki i nā manaʻo kūpono, pono kahi e hoʻokaʻawale i ka noʻonoʻo mai ka hoʻomaʻamaʻa a me ka mana o nā ʻike. Pono ka pena a hoʻonaninani paha i ka noʻonoʻo me ka hoʻopuka mua ʻana, a no kahi kūpono ʻole ka manaʻo pono ʻole. ʻO ka manaʻo a me ke aʻo ʻana o ka noʻonoʻo e noʻonoʻo pono ai i nā manaʻo i kūpono. I ka wā i hoʻokumu ai ka manaʻo i ka manaʻo kūpono a hōʻole i ka ʻae ʻana i ka manaʻo e hoʻohuli a hoʻomāinoino paha i ka noʻonoʻo kūʻē i ka manaʻo kūpono, a paʻa i kēlā manaʻo kūpono, ʻaʻohe mea e kūʻē i kona kūlana a i ka makemake o kekahi a i ʻole nā ​​hoaaloha, a pili i ka manaʻo kūpono ma mua a ma mua o nā mea ʻē aʻe, a laila e hele ka noʻonoʻo i ka manawa o ka ʻike. ʻAʻole no ka manaʻo o ka manaʻo no kekahi mea a ʻaʻole hoʻi e hilahila e nā kūʻēʻē ʻē aʻe kekahi, akā e ʻike ʻo ia ka mea i like me ka mea. Ua hala kekahi i waho o ka manaʻo o nā manaʻo a i ʻole nā ​​manaʻo, a i loko o ka ʻike o ka ʻike a i ʻole ka mālamalama, ma o ka paʻa ʻana i ka mea āna i ʻike ai he ʻoiaʻiʻo nō ka makemake o nā mea āpau.

Ua aʻo ka noʻonoʻo e ʻike i ka ʻoiaʻiʻo o kekahi mea ma kahi pono iā ia iho me kēlā mea. I ka moku'āina o ka ʻike, ma hope o kona aʻo ʻana e noʻonoʻo a hiki iā ia ke hiki aku i nā manaʻo kūpono ma o ke kūʻokoʻa ʻana a me ka hoʻomau ʻana ma ka noʻonoʻo mau ʻana, ʻike ka noʻonoʻo i kekahi mea like me ka ʻike a me he mea lā he mea lā ia. oia ka ao o ka ike. ʻOiai i loko o ka naʻaupō he hiki ʻole ke ʻike, a ʻoiai i loko o nā manaʻo manaʻo ʻaʻole ia i ʻike i ka mālamalama, akā i kēia manawa i loko o ka ʻike i ʻike ai ka noʻonoʻo, ʻo ia ka mea i ʻike ʻia i kekahi mea a me kona mau noʻonoʻo a me nā ʻanuʻu. . ^ E Ha yM. ʻO kēia kukui o ka ʻike, ua ʻike ʻia ka ʻoiaʻiʻo o kahi mea, ua ʻike ʻia kekahi mea maoli ʻole ia a ʻaʻole like me ke ʻano e ʻike ʻia i ka wā i ʻike ʻole ai i ke ahewa ʻole ʻia e nā manaʻo. ʻAʻole hewa ka mālamalama o ka ʻike maoli no kekahi mau kukui ʻē aʻe paha i ʻike ʻia i ka noʻonoʻo ma ka ʻike ʻole a manaʻo ʻole. ʻO ka mālamalama o ka ʻike ke ʻike ia ma mua o ka nīnau nīnau. I ka ʻike ʻia ʻana o ka manaʻo ke hana ʻia nei me ka ʻike, e like me ka ʻike ʻana o ka mea i ʻike ʻo ia i ka ʻike ʻole i ke ʻano o ka mea āna i noʻonoʻo ai a ʻike i kēia wā.

Inā komo kekahi i kahi lumi pouli, manaʻo ʻo ia i kona ala e pili ana i ka lumi a hina paha i nā mea i loko, a kikipū ʻo ia iā ia iho e kūʻē i nā mea hale a me nā paia, a i ʻole e launa pū me nā poʻe e neʻe nei me ka manao like ʻole iā ia i loko o ka lumi. ʻO kēia ka ʻona o ka naʻaupō e noho ai ka naʻaupō. Ma hope o ka neʻe ʻana e pili ana i ka lumi i ʻike ʻia ka mau maka i ka pouli, a i ka hoʻāʻo ʻana e hiki ai iā ia ke ʻike i ke ʻano o ka mea i ʻike ʻia a me nā kiʻi e neʻe ai i loko o ka lumi. He like kēia me ka kaila o ka naʻaupō o ka ʻike i kahi i hiki ai i ke kanaka ke hoʻokaʻawale i kahi mea ʻē aʻe mai kekahi mea a me ka hoʻomaopopo pehea e hakakā ʻole ai me nā kiʻi ʻē aʻe. Ke kuhi nei kākou ʻo ia ka mea e hoʻomālamalama ana iā ia iho he mālamalama a hiki i kēia manawa, a hūnā e pili ana i kona ʻano, a e manaʻo kākou i kēia manawa e lawe aku nei ʻo ia i ke kukui a e lele ʻo ia a puni ka lumi. Ke kulu nei iā ia a puni ka lumi e hūnā ʻo ia wale nō iā ia wale nō akā e hoʻokūkū a hoʻonāukiuki i nā kiʻi ʻē aʻe i loko o ka lumi. Pēlā ia e like me ke kanaka e hoʻāʻo nei e ʻike i nā mea e like me ka hoʻokaʻawale ʻia ʻana mai nā mea a lākou i ʻike ai me ia. Ke kulu nei ʻo ia i kona mālamalama i ʻike ʻia nā mea like ʻole ma mua o lākou a ua aniani paha a hoʻomālamalama paha ka hihiʻo i ka hihiʻo, e like me ka pīhoihoi o ka ʻike ʻana o ke kanaka me nā manaʻo kūʻē kūʻē iā ia iho a me kekahi. Akā ke nānā pono nei ʻo ia i ka mea e kau ai kona kukui a ʻaʻole i ʻāpā ʻole ʻia a ʻike ʻole paha e nā kukui ʻē aʻe o nā kiʻi ʻē aʻe e ʻeleʻele ana kēia, aʻo ia e ʻike i kekahi ʻano me ke ʻano o ia mea, a aʻo ia e hoʻomau i ka nānā ʻana i nā mea. pehea e ʻike ai i kekahi mea i loko o ka lumi. E noʻonoʻo kākou i hiki iā ia ke mākaʻina e nānā i nā mea a me ke kumumanaʻo o ka lumi e ʻike i nā pani o ka lumi i pani ʻia. Ma ka hoʻomau e hoʻomau i hiki iā ia ke wehe i nā mea e pani ana i ka wehe a ke hana ana ʻo ia i ka wai ʻana i ka wai i loko o ka lumi a ʻike ʻia nā mea āpau. Inā ʻike ʻole ʻia ʻo ia i ke kahe o ke kukui māmā a ʻaʻole ia e pani i ka wehe ʻana ma muli o ke kukui i kahe a me ka hoʻomālamalama i kona mau maka, ʻike ʻole ʻia i ka kukui, ke ʻike lohi ʻo ia i nā mea āpau i loko o ka lumi me ka hoʻomehana lohi ʻana o ka hele. ma luna o kēlā me kēia mahele me kāna mālamalama ʻimi. ʻO ka mālamalama e hoʻohālikelike ai i ka lumi e like me ka mālamalama o ka ʻike. Mālamalama ka ʻike i nā mea a pau me ke ʻano o ke kukui e ʻike ʻia kēlā me kēia ma mua.

He Hoa [HW Percival]