THE

WORD

ʻO IANUARY 1910

KA MAKANI MAKAULUI

Ke hana nei kaʻuhane me ke kanaka a me nā meaʻuhane?

Pono mākou e nīnau i ka nīnau ma mua o hiki iā mākou ke pane ia. Heʻuʻuku ka poʻe e noʻonoʻo i ka manaʻo a lākou e hoʻohana ai i nā huaʻōlelo e like me ka ʻuhane a me ka ʻuhane. Inā he koi ʻia ka manaʻo o kēia poʻe he liʻiliʻi ka poʻe e manaʻo ʻole i ko lākou ʻike ʻole i ke ʻano o nā huaʻōlelo. Nui aʻe kahi hoʻohālikelike o ka ʻekele i waho ona. ʻ speaklelo ka poʻe maikaʻi i nā ʻuhane maikaʻi a me nā ʻuhane ʻino, nā naʻau akamai a me nā ʻuhane lapuwale. Ua olelo ʻia he ʻuhane o ke Akua, he ʻuhane o ke kanaka, he ʻuhane o ke diabolo. A laila ua nui nā ʻuhane o ke ʻano, e like me ka ʻuhane o ka makani, ka wai, ka honua, ka ahi, a me ka ʻuhane no ka wai ʻona. Hoʻokumu ʻia kēlā me kēia holoholona me kahi ʻuhane āpau a ʻōlelo kekahi mau palapala i nā ʻuhane e lawe ana i nā holoholona. ʻO ka moʻomeheu i kapa ʻia ʻo ka Spiritualism, a i ʻole Spiritism, e'ōlelo ana i nā ʻuhane kahu, ka ʻona a me nā ʻāina ʻuhane. Hōʻike ka mea hoʻonaʻauao aia i kekahi ʻuhane. ʻO ka moʻomeheu i kapa ʻia ʻo Christian Science, hana i ka hoʻohana ʻana i ke ʻano liberal o ka huaʻōlelo, e hoʻohui i ka hilahila a hoʻohana pū me ia me ka maʻalahi. ʻAʻohe ʻae a pili ʻia me ka ʻuhane a pehea paha a i ʻole ka mana o ka ʻōlelo pili i ka ʻuhane. Inā hoʻohana ʻia ka huaʻōlelo kino, ke ʻōlelo maʻamau, ke manaʻo nei e uhi i nā hiʻohiʻona, nā hiʻohiʻona a me nā kūlana i manaʻo ʻia he kino ʻole, ʻaʻole ma ka honua. Pela kakou e lohe ai i ka pouli uhane, ka malamalama uhane, ka ʻuhane uhane, a me ke kaumaha ʻuhane. Ua haiia kekahi i ko ka poe ike ana i na kii uhane; lohe kekahi i nā ʻuhane uhane, e hōʻike ana i ka ʻuhane, nā manaʻo a me nā manaʻo kino. ʻAʻole kaupae i ka indulgence i ka hoʻohana ʻana i nā huaʻōlelo i ka ʻuhane a me ka ʻuhane. E hoʻomau ka haunaele a hiki i ka wā ke hōʻole nei nā kānaka i ka manaʻo maoli o ke kumu a lākou i hoʻolaha ai i kā lākou ʻōlelo. Pono mākou e hoʻohana i nā huaʻōlelo e wehewehe i nā manaʻo wehewehe, i ʻike ʻia ai nā manaʻo. Ma kahi hua'ōlelo paʻa wale nō e manaʻo ai mākou e hoʻololi i nā manaʻo me kekahi a loaʻa i ko mākou ala ma o ka huikau noʻonoʻo o nā huaʻōlelo. ʻO ka ʻUhane ke kumu nui a me ke kūlana hope loa, ka maikaʻi a me ke ʻano paha, nā mea a pau i hōʻike ʻia. ʻO ka moku mua a hope loa ka mea i haʻalele ʻia i ka hoʻokolokolo kino. ʻAʻole hiki ke hōʻike ʻia e ka nānā ʻana i nā kemika, akā hiki ke hōʻoia ʻia i ka noʻonoʻo. ʻAʻole hiki ke ʻike ʻia e ka lāʻau lapaʻau, ʻaʻole hoʻi e ka chemistist, no ka mea ʻaʻole e pane kā kā lākou mea kani a me nā hoʻokolohua, a no ka mea ʻaʻole kēia ma ka mokulele. Akā, hiki paha ke hōʻoia i ka noʻonoʻo no ka mea ʻo ia ka noʻonoʻo ma ia mokulele a hiki paha i kēlā moku. Pili ka noʻonoʻo me ka ʻuhane a ʻike paha ia. ʻO ka ʻuhane ka mea e hoʻomaka ai e neʻe a hana ma kahi o nā ʻano makua. Ka hana ʻole o ka ʻuhane o ke ʻano he ʻano hana ʻole, ka hakakā ʻole, ka hele a me ka home, akā ke kū ka ʻāpana o ke kumu ponoʻī ke iho nei i kahi manawa o ka hōʻike ʻana i kapa ʻia. waiwai. Ma waena o ka haʻalele a me ka hoʻi ʻana mai ka waiwai o ka makua ʻaʻole i hōʻike ʻia ma luna.

ʻO ka mea i hoʻopuka ʻia pēlā, ʻaʻole ia he mea waiwai, akā he mea ia a ua like ia me ke kai ahi nui a i ʻole ke ao honua i ka neʻe ʻana, ʻo ke kino holoʻokoʻa i loko o nā ʻāpana. ʻO kēlā me kēia'āpana, e like me keʻano holoʻokoʻa, he pālua konaʻano a hikiʻole ke hoʻokaʻawale. He mea uhane. ʻOiai hiki i kēlā me kēia ʻāpana ke hele a ma hope aku i nā mokuʻāina a me nā kūlana, ʻaʻole hiki ke ʻoki ʻia, hoʻokaʻawale a māhele ʻia iā ia iho. Kapa ʻia kēia kūlana mua i ka ʻuhane a ʻoiai he ʻano ʻelua, akā ʻaʻole hiki ke hoʻokaʻawale ʻia, hiki ke kapa ʻia ka mea ʻuhane i ka ʻuhane i kēia kūlana mua a i ʻole ka ʻuhane, no ka mea, ʻoi loa ka ʻuhane.

Ma hope o ka hoʻolālā nui e pili ana i ka involution a i ʻole ka hōʻike ʻana i kēia mea āpau, ka ʻuhane a i ʻole ka noʻonoʻo, hele ka mea i kahi kūlana lua a haʻahaʻa. Ma kēia mokuʻāina ʻelua, ʻokoʻa ka mea ma mua o ka mua. Ua hōʻike maopopo ʻia ka lualua o ia mea. ʻAʻole ʻike hou ʻia kēlā me kēia ʻāpana e neʻe me ke kū ʻole. Hoʻoneʻe ʻia kēlā me kēia ʻāpana, akā hui pū me ke kūʻē iā ia iho. ʻO kēlā me kēia ʻāpana i kona ʻano pālua, ua hana ʻia i ka mea e neʻe a me ka mea i hoʻoneʻe ʻia, a ʻoiai ʻelua i kona ʻano, ua hui ʻia nā ʻaoʻao ʻelua i hoʻokahi. Hoʻohana kēlā me kēia i kahi kumu i kekahi. Hiki ke kapa ʻia ka mea ʻuhane i kēia manawa, a ʻo ke kūlana i noho ai ka ʻuhane e kapa ʻia ke ʻano ola o ka ʻuhane. ʻO kēlā me kēia ʻāpana i loko o kēia mokuʻāina ʻoiai ua kapa ʻia ʻo ka ʻuhane-materia ua hoʻomalu ʻia a hoʻomalu ʻia e kēlā mea i loko ona iho, ʻo ia ka ʻuhane, a ʻo ka ʻuhane i kēlā me kēia ʻāpana o ka ʻuhane-mea e hoʻomalu i ka ʻāpana ʻē aʻe a i ʻole ke ʻano nona iho. I ke kūlana ola o ka ʻuhane, ʻo ka ʻuhane ka mea nui. Ke hoʻomau nei nā ʻāpana o ka mea ʻuhane i ka hōʻike a i ʻole ka involution e lilo lākou i kaumaha a ʻoi aku ka lohi a lohi i ko lākou neʻe ʻana a hiki i ke komo ʻana i ke ʻano kūlana. Ma ke ʻano, ʻo nā ʻāpana i kū ʻole, hoʻoneʻe ponoʻī, a ʻeleʻele mau i ka neʻe ʻana. ʻO kēia hoʻopaneʻe ʻana no ka mea ʻo ke ʻano maʻamau o ka ʻāpana e hoʻomalu i ke ʻano ʻuhane o ka ʻāpana a no ka hui pū ʻana o ka ʻāpana me ka ʻāpana a ma nā mea a pau, ʻoi aku ke ʻano o nā ʻāpana i ko lākou ʻano ʻuhane. I ka hui ʻana a hui pū me ka ʻāpana, e lilo ana i mea ʻoi aku ka ʻoi aku o ka denser, hiki lākou i ka palena o ka honua kino a hiki i ka ʻepekema. I ka ʻike ʻana o ka chemist i nā ʻano like ʻole a i ʻole nā ​​​​ʻano o ka mea, hāʻawi lākou i ka inoa o ka element; a no laila, loaʻa iā mākou nā mea, nā mea a pau. Hoʻohui ʻia kēlā me kēia mea me nā mea ʻē aʻe ma lalo o kekahi mau kānāwai, condenses, precipitates a crystallized a i hoʻonohonoho ʻia e like me ka mea paʻa a puni mākou.

Aia nā mea kino, nā mea ola, nā mea ola a me nā mea kino. ʻO ke ʻano o ke kino kūloko o nā pūpū; ʻōnaehana elemakule e haku ʻia o nā molekila; atomika ke ola; nā ʻuhane uhane he ʻuhane. Hiki i ka kemist ke huli i ka maʻi pilikino a me ka hoʻokolohua me nā mea molekula, akā ʻaʻole ia i komo i ke ʻano o ka mea i ke kino a me ke kumu hypothesis wale nō. ʻAʻole hiki i ke kanaka ke ʻike, a i ʻole ke ʻano he ola. ʻIke ke kanaka a nānā paha i kēlā i kēia i loaʻa iā ia. Hoʻokaʻa ʻia nā mea kino ma o ke ʻano. Hōʻike ʻia nā mea i waena o ka nānā ʻana iā lākou. E ʻike i ka manaʻo-i ʻole a i ʻole nā ​​ʻuhane o ke ʻuhane, pono hiki i ka noʻonoʻo ke neʻe i ka hoʻokaʻawale ʻē aʻe mai kona mau ʻike mai. I ka hiki ʻana o ka noʻonoʻo me ka ʻole o ka hoʻohana ʻana o kona mau ʻike ʻike ʻia ka manaʻo o ka ʻuhane a me nā mea ola. Inā ʻike ka noʻonoʻo pono, a laila hiki iā ia ke ʻike i nā mea ʻuhane. Akā ʻaʻole nā ​​mea ʻuhane a nā mea ola a like ʻole a hiki ʻole ke ʻano o nā mea like ʻole me ke kino kino, ka mea i kapa ʻole ʻia a hoʻowahāwahā ʻia i nā ʻuhane a me nā mea ʻuhane, a he lōʻihi a makemake nui lākou i ka ʻiʻo. Hana ka ʻuhane me ke kanaka ma ke ʻano like me ka manaʻo o ke kanaka i kona ʻano o ka ʻuhane. Hana ʻia kēia e kāna manaʻo. Aia ke kanaka i kāna ʻāpana kiʻekiʻe loa i ʻike ka uhane. Ma kāna ʻāpana noʻonoʻo kahi noʻonoʻo ʻo ia. Ma kona ʻano makemake he holoholona ia. ʻIke mākou iā ia he ʻano ʻiʻo kino, nona mākou e ʻike pinepine ai i ka holoholona, ​​i hui pinepine ʻia me ka mea noʻonoʻo, a i nā manawa ʻano pinepine hoʻi ua ʻike mākou iā ia he ʻano uhane.

Ma ke ʻano he kanaka ʻōpiopio o ke ʻano o ka ulu ʻana, ka mea mua a me ka hōʻike hope a me ka hopena o kahi e pā ana. ʻO ka ʻuhane ma ka hoʻomaka ʻana o ke komo ʻole a ʻike ʻole ʻia ka hilahila.

E like me ka mea nui i pili i ka manaʻo kino, i kēlā me kēiaʻano, mai kēlā me kēia aupuni, a no ka hopena ʻo ia ka mea ma ka ʻuhane, ua mālama ʻia a paʻa ma ka ʻaoʻao o ke ʻano o ka mea nui, no laila ka ʻuhane kūlohelohe, ka hoʻāhewa ʻana, ka hoʻohālikelike ʻana i kona kūwaha e pili ana iā ia iho, a me ka lanakila ʻana i ke kū kūʻē o ka ʻaha mea ponoʻī, ʻo ia ka hope o ka hoʻāla ʻana i kēlā me kēia manawa mai ka hana a ke kino, ma ka honua o ka makemake, i nā manawa lōʻihi i ka manawa hope i hiki aku i ka honua manaʻo; mai kēia 'āina nui ka piʻi ʻana e ka lana i ka loaʻa hope o ka ʻuhane o ka ʻuhane, ka honua o ka ʻike, kahi e ʻike ai ʻo ia iā ia iho a ʻike ʻo ia iā ia ma hope o kona ka lōʻihi o kona noho ʻana i lalo o ka hopohopo a me nā ʻike.

He Hoa [HW Percival]