THE

WORD

KEKAHI 1913

KA MAKANI MAKAULUI

Eʻoluʻolu e hāʻawi i ka manaʻo o ka makeʻole a'ōlelo iki i ka hopena o ka makeʻole?

ʻO ka make kino ka mokuʻāina a ʻike ke kanaka i kona ʻike ma o nā mokuʻāina a pau, nā kūlana a me nā loli.

Pono e loaʻa i ka make ʻole i ka naʻauao, ma o ka hoʻohana ʻana o ka naʻauao. ʻAʻole hiki ke loaʻa ka make ʻole e ka manaʻo makapō ma kekahi ʻano o ke ola mau loa ma hope o ka make, ʻaʻole hoʻi e hiki i kekahi ke hele i ke ʻano o ka make ʻole ma ka makana, aloha, hoʻoilina. Pono e ka make kino e ka hana ikaika, me ka naauao.

Pono e loaʻa ka make a make ʻia ma mua o ka make, i ka wā o kekahi o ke ola ma ke kino kino i kēia ao kino. Ma hope o ka make ʻole e loaʻa ke ola. Ke hoʻoikaika nei nā manaʻo a pau e make ʻole. Inā ʻaʻole e loaʻa ka make a make ma mua o ka make, make ke kino a hoʻi ka noʻonoʻo i ka honua i loko o kahi kino kino, ʻo ia hoʻi ma hope o ka manawa a hiki i ka make ʻole ʻana.

ʻO ke ala e hiki ai i ka make ʻole ke hoʻokaʻawale i ke hōʻike ʻana iā ia iho me kona kino kino, a i ʻole me nā mea makemake a me nā manaʻo, ʻo ia hoʻi. E hōʻike ʻo ia iā ia iho me ka ʻike o ka ʻike; ʻo ia hoʻi, me ia iho. I kona noʻonoʻo ʻana i kēia a ʻike iā ia iho me ia, ua kokoke ke ola ʻole. I mea e kūleʻa ai kēia, pono ka mea i hana i ka ʻāpana o nā ʻāpana a me nā hana i ka mea āna i hōʻike iā ia iho nei. Ma hope o kēia moʻoolelo e pono e nānā i nā mea i hoʻololi ʻia i loko ona, a me ka manawa mau. 0 ka mea e hoomau ana, a aole i lohe ole i ka manawa a me kahi e neoneo ana; o nā mea ʻē aʻe a pau.

E ʻike ʻia nā kālā, nā ʻāina, nā nika, nā waiwai, ka kūlana, ka kaulana a me nā mea ʻē aʻe o kēia ʻano e nui ai ka honua, i waena o nā mea transitali, a ma ka mea i ʻole o ka waiwai i ka mea e ho'āʻo nei e lilo i ka make ʻole. Kahi mea ʻole i nā mea waiwai a ʻaʻole maopopo.

Akau kumu a akau nā manaʻo i loko o ke ola o kēlā me kēia lā, i nā manawa āpau o ke ola i kēlā me kēia lā, ʻaʻohe mea e hele ai ka hele o ke ola, ʻo ia nā mea i helu ʻia. ʻAʻole ia ke ola maʻalahi e lawe i nā hopena wikiwiki loa. ʻO ke ola o kahi hermit, kahi i mālama ʻole i nā mālama a me nā hoʻowalewale. ʻO ka mea pilikia, hoʻowalewale, hoʻowalewale, akā lanakila ia a hoʻomau iā lākou a kūpaʻa i kona manaʻo naʻauao e lilo i ka make ʻole, e hiki koke a i nā liʻiliʻi iki ke hiki aku i kāna pahuhopu.

ʻO ka manaʻo o ka noʻonoʻo e pono ai ka mea ʻimi e ʻike iā ia iho he kaʻawale mai kona kino, kaʻawale mai kona ʻano, kona mau makemake, nā manaʻo, nā manaʻo, a me nā leʻaleʻa a me nā ʻeha. Pono ʻo ia e ʻike iā ia iho he kaʻawale a kūʻokoʻa i kēia mau mea a pau, ʻoiai ʻo ia e hoʻopā iā ia iho a i kekahi manawa me he mea lā ʻo ia iho. ʻO kona ʻano, ʻo ia ka mea pau ʻole, ke ola nei e like me ka palena ʻole, i ke ao pau ʻole, ʻaʻohe palena a me nā māhele o ka manawa, a me ka noʻonoʻo ʻana i ka lewa. ʻO ia ke kūlana o ka make ʻole. Pono ʻo ia e maʻa i ka nānā ʻana i kēia ʻano mea maoli. A laila hiki iā ia ke ʻike. ʻAʻole lawa ka manaʻo, a ʻo ka hoʻomākeʻaka e pili ana iā ia, he mea ʻole a he kamaliʻi.

ʻO nā punahele a makemake ʻole paha ke kanaka i kona noʻonoʻo ponoʻī ʻana? Inā pēlā, pehea lākou e noʻonoʻo ai? Inā ʻaʻole, mai hea mai kēia mau mea aloha a makemake ʻole

Ma ka huaʻōlelo ʻo "ka ʻuhane o ke kanaka," ua kū i ke ʻano he nui no nā wahi ʻike ʻole ʻia e like me ke ʻano ʻike. ʻO ke ʻano paha ka ʻuhane a kona ʻano mua, a me ʻole ka palaualelo ʻole ʻia ma hope o ka make, a i ʻole ka ʻāpono kuhi mau i loko ona i ka wā o ke ola. Aia ka manaʻo o ke kanaka i kēia manaʻo o ka noʻonoʻo - ke kumu noʻonoʻo, ka ʻike noʻonoʻo i ke kino. ʻAʻole makemake ia a me ka makemake ʻole o ke kanaka i nā mea o kona noʻonoʻo. ʻO nā mea makemake a makemake ʻole i ka hopena mai ka hana o ka noʻonoʻo me ka makemake.

I ka noʻonoʻo o ka noʻonoʻo i kekahi mau makemake i makemake iā lākou; mau makemake ʻē aʻe ka noʻonoʻo. ʻO ke ʻano o ka noʻonoʻo e noʻonoʻo nei i ka makemake, makemake ʻia ka makemake; kēlā ʻano o ka noʻonoʻo e noʻonoʻo nei i ka makemake a me ke ʻano, ʻaʻole makemake ka makemake. Ma kēia ala ua hoʻomohala ʻia a makemake ʻole ma waena o ka noʻonoʻo a me ka makemake. ʻO nā mea like a me nā makemake ʻole e hele mai i ka like a me ka leʻea o ka noʻonoʻo a me ka makemake. Hānau ʻia ka puna a aloha ʻole ʻia e ke kanaka. Kāhea ʻo ia i kona mau makemake a makemake ʻole iā ia. ʻO nā mea like a me nā makemake ʻole i hoʻokumu ʻia i loko o ke kanaka hoʻokahi e hoʻomake i nā mea aloha a makemake ʻole i ke kāne āna e hālāwai ai; a ke kumu nei i makemake a makemake ʻole paha i nā kāne ʻē aʻe e pālahalaha nā makemake a makemake ʻole; a piha ka honua i nā mea like a me nā mea ʻole. Ma kēia ala a hiki i ka ʻōlelo ke hōʻike aku nei ke ao nei i nā mea like a me nā leʻaleʻa o ke kanaka.

Ke makemake nei mākou i ka honua a me nā mea i ka honua? A i ʻole makemake mākou iā lākou? He mea waiwai ʻole ke hoʻāʻo a pau e makemake a makemake ʻole paha. He mea maikaʻi ke kanaka ke hōʻole i ka hoʻopaʻi ʻana me kona manaʻo āna i ʻike ai ʻaʻole pololei. No laila ua kāpena ʻo ia i ka makemake ʻole. He mea maikaʻi loa i ke kanaka e makemake a noʻonoʻo i ka mea āna e ʻike ai i ke kūpono, a me ka hana. Ma kēia ala ke loaʻa a waiwai a me nā mana aloha. Inā mālamaʻo ia i nā makemake a makemake ʻole i kēia ʻano me ia iho, na ka poʻe ʻē kekahi e hana, ʻoiaʻiʻo nō, e loli ka honua me nā mea aloha a me nā mea ʻole ʻole.

He Hoa [HW Percival]