THE

WORD

NOVEMBER 1915

KA MAKANI MAKAULUI

He aha ka mea hoʻomanaʻo?

ʻO ka hoʻomanaʻo ka hana hou ʻana o nā hiʻona e nā ʻano, nā ʻano, a i ʻole nā ​​mana i loko o ia i hōʻike ʻia ai nā manaʻo. ʻAʻole hana ka hoʻomanaʻo i kahi kumuhana a mea paha a hanana paha. Hoʻopiʻi ka hoʻomanaʻo i nā manaʻo i hana ʻia e ke kumuhana a mea paha a hanana paha. Hoʻopili ʻia nā kaʻina hana āpau i ka hana kope o nā manaʻo i ka manawa hoʻomanaʻo.

ʻEhā ʻano hoʻomanaʻo o ka hoʻomanaʻo ʻana: ka hoʻomanaʻo ʻana, ka hoʻomanaʻo ʻana, ka hoʻomanaʻo cosmic, he ʻole hoʻomanaʻo. ʻO ka hoʻomanaʻo maikaʻi ʻole ka ʻike maopopo ʻana i nā moku'āina a pau a me nā hanana e pili ana i nā ao pau a me ka manawa. ʻO ka hoʻomanaʻo ʻana ka kosmic i nā hana āpau o nā ao āpau i kona mau loa. ʻO ka hoʻomanaʻo ʻana o ka naʻau ka hana hoʻopiʻi a loiloi paha e ka noʻonoʻo o nā loli i hoʻoilo ʻia mai kona kumu. ʻAʻohe mea kūpono pono i loaʻa mai ka nīnau ʻana i ke ʻano o ka noʻonoʻo a i ʻole ka mana palena. Ua ʻōlelo ʻia lākou ma muli no ka hoʻopiha piha ʻana. Hōʻike nui ʻia ka hoʻomanaʻo ʻana e ka naʻau o nā mea i kau ʻia ma luna o lākou.

ʻO ka hoʻomanaʻo e hoʻohana ai e ke kanaka, ʻo ia ke hoʻomanaʻo ʻana. ʻAʻole naʻe ʻo ia i aʻo a hoʻohana a ʻike ʻole i nā ʻekolu ʻē aʻe - ka noʻonoʻo noʻonoʻo, ka ʻike kosmic, a me ka hoʻomanaʻo ʻole-no ka ʻike - no ka mea ua hoʻomaʻamaʻa ʻia kona naʻau e hoʻohana i ka hoʻomanaʻo hoʻomanaʻo wale nō. I nā holoholona nā mea kanu a me nā mea kanu a me nā minela. A hoʻohālikelike ʻia me ke kanaka, ka nui o nā naʻau e hana ana e hana i ka hoʻomanaʻo ʻana i ka holoholona a me ka mea kanu a me ka minerala. ʻO kēia hoʻomanaʻo ʻana ke kanaka ke kapa ʻia he hoʻomanaʻo ʻano. Ehiku mau kauoha e hoʻomanaʻo ai i ka hoʻomanaʻo piha. Ehiku mau manaʻo i loko o ke ʻano holoʻokoʻa o ke kanaka. ʻO kēia mau ʻano hoʻomanaʻo e ʻ 7 a i ʻole nā ​​hoʻomanaʻo o nā hoʻomanaʻo kanaka: ʻike maka, ʻike leo, ʻane hoʻomanaʻo, hoʻomaopopo a me ke ala, hoʻomanaʻo ʻana, hoʻomanaʻo ʻana, a me ka hoʻomanaʻo ʻana. Hoʻopau kēia mau ʻano ʻehiku i hoʻokahi ʻano hoʻomanaʻo o ke kanaka i kāna kūlana o kēia. Ua pau ka hoʻomanaʻo ʻana o ka pilikino i ka manawa e hoʻomanaʻo ai ka mea e hoʻomanaʻo iā ia iho i kāna mau manaʻo mua o kēia ao, i ka hana hou i nā manaʻo i manaʻo ʻia i nā manawa ma mua o kēia manawa. Ke ʻano o ke kau inoa ʻana i nā manaʻo a me ka hoʻopiʻi ʻana i nā manaʻo i hoʻopaʻa ʻia ma ka ʻike, leo, ʻono, ʻono, pākuʻi, ʻoluʻolu a me ke ʻano o "I", a me nā kaʻina hana a me nā hoʻohui ʻana o kēia mau mea e hōʻike i ka hana kikoʻī e pono ai i ka "hoʻomanaʻo , "E lōʻihi loa aku a āhoʻoloke. Akā hiki i kahi hoʻokolokolo kahi manaʻo hoihoi a hāʻawi i kahi ʻike i nā hoʻomanaʻo pilikino.

Hōʻike ka mea ʻoi ke kiʻi i ka hoʻomanaʻo ʻana-pehea e loaʻa ai nā mea kuhi mai nā mea i hoʻopaʻa ʻia a hoʻopaʻa ʻia a pehea e hoʻihoʻi ʻia nā mana hoihoi mai ka moʻolelo. ʻO kahi kiʻi paʻi kiʻi kahi hana meʻa no ka ʻike o ka nānā a me ka hana e ʻike ai. Ke ʻike nei ka hana o ka ʻoihana o ka maka a me kāna mau pilina, no ka hoʻopaʻa ʻana a me ka hoʻoulu hou ʻana i nā manaʻo i hōʻike ʻia a hana ʻia e ka māmā. Ma ke kiʻi ʻana i kahi mea, ʻike ʻia ka lepa, a huli i ka mea, i hoʻopaʻa ʻia ke poʻo o ka diaphragm no ke komo ʻana i ka nui o ka mālamalama, ua hoʻoholo ʻia ka manaʻo nui e ka mamao o nā lens mai ka mea i kiʻi ʻia; ka palena o ka manawa no ka hoʻolaha ʻana - ka kiʻi ʻoniʻoni a i ʻole ka manawa e mākaukau e kiʻi i ka manaʻo o ka mea i mua o ia - ua hāʻawi ʻia, a ua lawe ʻia ka manaʻo, ka kiʻi. E wehe i nā maka i nā maka i ka maka; ka iris, a i ʻole diaphragm o ka maka, e hoʻopili pilikino iā ia iho i ka nui a i ʻole ka māmā; ka haumana a ka maka e hoʻonui ai a i ʻole aelike paha e hoʻokū i ka laina o ka ʻike o ka mea kokoke a mamao loa; a ʻike ʻia kekahi mea, kiʻi ʻia ke kiʻi na ka ʻike, ʻoiai e paʻa nei ka manaʻo.

ʻO nā kaʻina o ka nānā a me ke kiʻi kiʻi like. Inā neʻe ka mea a i ʻole e neʻe ka lula a i ʻole ka hoʻololi ʻana, e kiʻi i kahi kiʻi kuhi. ʻO ka nānā ʻana o ka ʻike, ʻaʻole kekahi o nā mea hana a ka maka. ʻO ke ʻano o ka ʻike he mea ʻē ʻole ia, kahi ʻano ʻē mai ke ʻano ʻona wale ʻana o ka maka me he mea lā a mamao ʻole ka kiʻi kāwele a me ka kiʻi. ʻO kēia ʻike o ka ʻike, ka ʻokoʻa i pili me ka hoʻopili ʻana i ka mākaʻi o ka maka, ka mea e hoʻopaʻa ai i nā manaʻo a i ʻole nā ​​kiʻi o nā mea i loaʻa i ka mākaʻi o ka maka.

Ke ʻike nei ka lawe ʻana i nā mooolelo e hiki ke hoʻopiʻi ʻia e ka hoʻomanaʻo hoʻomanaʻo. Pihi ka ʻike maka i ka hoʻolei ʻana a i ʻole ka paʻi ʻana ma ka ʻaoʻao o ka hihiʻo i ke kiʻi a i ka manaʻo nui i hoʻopaʻa ʻia a hoʻopaʻa ʻia e ka ʻike ʻana i ka manawa e ʻike ai ua hana ʻia kēlā mea. Hōʻike kēia kaʻina o ka hoʻomanaʻo ʻike ma ka paʻi ʻana o nā kiʻi mai ka kiʻi a i ʻole ka palepale ma hope o ka hoʻomohala ʻia. I kēlā me kēia manawa hoʻomanaʻo ʻia kahi kanaka a i ʻole mea e paʻi ʻia kahi paʻi hou, no laila e ʻōlelo ai. Inā ʻaʻole mea maʻa mau ke kiʻi o ka hoʻomanaʻo ʻana, no ka mea i loko o ia mea ka mea e ʻike ʻia, ʻike ʻia ka ʻike, ʻike ʻole. Ke kuhi nei kahi ʻike a ʻike ʻia kahi mea ʻike ʻia, hiki iā ia ke hana hou i kahi ʻano a i ʻole mea i kuhi ʻia i ke ʻano āpau a me ka manaʻo maoli i ka manawa i ʻike ʻia ai.

ʻO nā kiʻi paʻi kiʻi, inā i lawe ʻia i kala, inā ʻilihune maikaʻi a i ʻole kekahi mea hoʻohālike o ke hoʻomanaʻo ʻike ke aʻo maikaʻi ʻia. Hiki i kekahi hoʻokolohua liʻiliʻi ke hōʻoiaʻiʻo i kekahi o nā mea e hiki ai ke hoʻomanaʻo i kāna mau ʻike a i ʻole nā ​​mea hoʻomanaʻo ʻē aʻe e hāpai nei i kāna hoʻomanaʻo ʻano.

E pani i kona mau maka a hoʻohuli iā lākou i ka paia a i ʻole ka papa ma luna o nā mea he nui. I kēia manawa e hoʻokaʻakaʻo kona mau maka no kahi hapa o ka lua a kokoke iā lākou, i ia manawa i hoʻāʻo ʻo ia e ʻike i nā mea a pau o kona mau maka. ʻO ka nui o nā mea āna e ʻike ai a me ka ʻike ʻokoʻa āna e ʻike ai, e ʻike ai lākou i ke ʻano o ka ʻike ʻana. E hōʻike kekahi hana liʻiliʻi e hiki ai iā ia ke kūkulu i kāna hoʻomanaʻo ʻana i kāna ʻike maka. Hiki iā ia ke hāʻawi i kahi manawa lōʻihi a i ʻole hōʻike pōkole paha, e ʻike i nā mea āna e ʻike ai. Ke kauʻo ia i nā pale ma luna o kona mau maka i ʻike ʻia kekahi mau mea āna i ʻike ai me ka maka o kona mau maka. Akā e mihalo kēia mau mea a hope loa a nalowale a laila ʻaʻole hiki iā ia ke ʻike i nā mea a maikaʻi loa a ʻike wale ʻia i kāna manaʻo o kāna mea āna i ʻike ai. ʻO ka pau ʻana i waho o ke kiʻi ma muli o ka hiki ʻole i ka ʻike maka i hoʻopaʻa i ka manaʻo i hana ʻia e ka mea. Me ka hoʻomaʻamaʻa ʻana o ka nānā a ʻike hoʻomanaʻo ʻana paha e hana hou i nā mea i kēia manawa me ka maka i pani a i ʻole e hana hou i nā hiʻohiʻona i hala a i ʻole nā ​​poʻe, e hoʻoulu ʻia nā hoʻomanaʻo kiʻi, a hiki paha ke hoʻoikaika ʻia a hoʻomaʻamaʻa ʻia e hana ai i nā ʻano kauaka weliweli.

ʻO kēia kaoʻōlelo pōkole o ka ʻike maka e ʻike i ke ʻano o nā mea hoʻomanaʻo ʻē aʻe a pehea e hana ai. E like me ke kahakaha ʻana o nā kiʻi i ka hoʻomanaʻo, ʻike ʻia ka phonograph i ka hoʻopaʻa ʻana o nā leo a me ka hoʻouluulu ʻana o nā rekoʻo e mau ana o nā hoʻomanaʻo hoʻomanaʻo. ʻO ke ʻano ʻo ke kani e like me kahi kūʻokoʻa mai ka nerve auditory a me ka ʻolua pepeiao e like me ka ʻike ʻike ʻike ʻokoʻa ʻole mai ka optic nerve a me ka ʻoluahe maka.

E hana ʻia nā ʻenekini hoʻohālike e kope i ka ʻono a me nā ʻono a me nā paʻi ʻana a ʻo nā kāmela a me nā phonograph he mau hoahele, ʻoiai nā kope ʻilihune a kope ʻole i ka ʻike ʻole ʻia o nā kino kanaka i pili pū ʻia me ka ʻike a me nā leo.

ʻO ka hoʻomanaʻo noʻonoʻo pono a me ka hoʻomanaʻo ʻana o ka "I" ʻelua mau manaʻo kanaka, a ma muli o ka hiki ʻana mai o ka noʻonoʻo pau ʻole e hoʻohana ana i ke ʻano. Ma ka manaʻo pono e aʻo ai ke kanaka i nā kānāwai o kona ola, a e hana hou i ia mau mea ma ke ʻano he hoʻomanaʻo pono kahi e pili ai ka nīnau no ka pono a me ka hewa. ʻO ka hoʻomanaʻo manaʻo "I" e hiki ai i ke kanaka ke hoʻomaopopo iā ia iho e pili ana i kekahi hanana i nā hiʻohiʻona a i ʻole nā ​​​​kaiapuni kahi i noho ai. I kēia manawa, ʻaʻohe hoʻomanaʻo o ka noʻonoʻo i hoʻokomo ʻia ma mua o ka hoʻomanaʻo ʻana o ke kanaka, a ʻo nā mea hoʻomanaʻo i hiki iā ia ke hoʻomanaʻo ʻia, ʻo ia wale nō ka mea i kapa ʻia a hoʻokumu i ke ʻano holoʻokoʻa, i kaupalena ʻia i ka mea i ʻike ʻia, a i lohe ʻia paha. a honi ʻia, a ʻono ʻia, a hoʻopā ʻia, a manaʻo ʻia he pololei a hewa ʻole e pili ana iā ia iho ma ke ʻano he noho kaʻawale.

In ka Olelo Honua ʻO ia ka mea e pane ʻia ka nīnau, "He aha ka mea e poina ai ka hoʻomanaʻo," a "He aha ka mea e poina ai kekahi i kona inoa a i kona wahi e noho ai, ʻoiai ʻaʻole paha nā mana o kāna hoʻomanaʻo i nā ʻano ʻē aʻe."

He Hoa [HW Percival]