ʻO ka Word Foundation
Kaʻana i kēia ʻaoʻao



THE

WORD

Vol. 16 ʻO DECEMBER 1912 Helu. 3

Kuleana kope 1913 na HW PERCIVAL

KAMALAMA KALIMALIMA

ʻ ke kakahiaka o ka hoʻoilo i ka hoʻoilo. ʻO nā ʻili māmā i loko o ka ʻaoʻao hema e hoʻoneʻe i ka pūʻali koa i ka pō a haʻi i ka piʻi ʻana aʻe o ka haku o ke ao. ʻĀkoakoa nā ao i ke ao e hoʻopaʻa ana i ka lā lōlihi loa o ka makahiki. ʻAno ke ʻano o nā kumulāʻau, he haʻahaʻa ka lā, a nāu ka ʻuʻohi i ka ʻāina pā.

Hele mai ke ahiahi; ke hoʻololi nei ka lani i kahi lani o ke alakaʻi. He ʻōpiopio ka makani i kahi ʻū o ka make; ma kahi liʻiliʻi ma luna o ka laina o ka ʻaoʻao hema ma ke komohana hema, e hoʻoneʻe ana ka lani hina mai kahi papa. ʻO ke aliʻi make o ka lani, he lei ahi i kapa ʻia i loko o ka lei ʻulaʻula, i hoʻolilo iā ia i kahi haʻalulu, ma waho o ke awāwa e holo ana ma nā wahi mamao. Kolo nā lei; alakaʻi ʻālina kokoke i luna ona; halele ka makani; ua hau ka honua; a pōʻino wale nō a pau.

ʻO ka pōʻino o ka manawa o kona makahiki hope ua pau. Nānā ke kanaka noʻonoʻo, a i loko ke ʻike ʻia ʻo ia i ka pōʻino o ke ola - a me ka wānana ʻana iā ia iho. Ke ʻike nei ʻo ia i ka ʻole o ka hana ʻana i ka pōʻai ʻole o ke ola a me ka make, a hāʻule ke kaumaha ma luna ona. ʻO ka momona ʻo ia e waiho i ka paona o nā makahiki, a e poina ia i ka hiamoe poina ʻole ʻole. ʻAʻole hiki iā ia. ʻO ke kūwē wīwī weliweli a ke kanaka e hāwā i ka ʻūhā o ke kaumaha; a lohe ana ʻo ia. E ala i nā kuʻuna o ke kanaka: Ua mau nā manaʻo i nalowale, nā hoanaki male, ʻike papau, hōʻike ʻole, ʻike hoʻopunipuni. Ma loko o kāna naʻau ʻaʻohe wahi no kēia. Hāʻawi iā ia i nā kaumaha o ka honua i ka uō a me ka ʻū me ke kaumaha o ke kanaka. I loko ʻo ia iho lohe ke kanaka i ka uwē ʻana o ke kanaka no ka mana e ʻike ai, e lohe ai, e ʻōlelo ai. Loaʻa nā ola o ka wā i hala a ola e loaʻa i ka leo i loko o ia manawa, a ʻōlelo kēia me ka malu.

Hōʻike ka ala o ka lā i ke ola o ke kanaka: ʻoiai ke kū i luna - a i ʻōkaha paha ka lani e paʻa paha i ka pouli. ʻO ia ke papa ma nā helu he nui a he nui paha ia no ka ʻike ʻole. ʻO ke ola holoʻokoʻa o ke kanaka he hanohano o ka ea, he aniani i ka manawa. He ku uila o ke kukui, i hooluoluia, he nui ke kulana, a haule a heaka pono no kekahi mau manawa ma ke keena; alaila haʻalulu, hoʻopau wale, ʻaʻole ʻike hou. Ua hele mai ia: ʻaʻole maopopo iā ia kahi hea. Ua hele ʻo ia - ma hea? Ua hānau ʻia ke kāne e uē, ʻakaʻaka, hoʻomanawanui a hauʻoli hoʻi, e aloha wale, e make wale nō ia? E make mau anei ka make o ke kanaka? ʻO nā kānāwai o ke ʻano kūlohelohe nā mea āpau. Aia ke ala paʻa ma ka ulu palupalu ulu. Akā he palau ka lau nahele. He kanaka ke kāne. Pau ka lau nahele i ka lau a maloʻo; ʻaʻole nīnau ia i ka lā a me ka hau. Nīnau ke kanaka iā ia inā ʻeha, aloha, a make. Inā ʻaʻole e pane ʻia ia, no ke aha ia e nīnau ai? Ua nīnau nā kāne i nā makahiki o nā makahiki. ʻAʻohe, ʻaʻohe pane iki ma mua o ke kāhea ʻana o ka hee o ka hee. Hānau ka ʻūhā i ke kanaka, a laila koi kaomi iā ia i nā hana a ke kala a ka make. Pono ke ʻano aloha e hana i ka hoʻowalewale a make? E ʻōlelo nā kumu aʻoi aku ka maikaʻi a me ka maikaʻi ʻole. Akā he aha ka maikaʻi? he aha ka maikaʻi? mea kūpono? He aha ka hewa? Pono ma ka naʻauao i kēia ao o ke kānāwai. E nīnau mau anei ke kanaka? Inā pau ka make ʻana o nā mea a pau, no ke aha lā kēia ʻoliʻoli a me ke kaumaha o ke ola? Ina aole i pau ka make ana i ka mea no ke kanaka, pehea la a pehea e ike ai i kona make ole ana?

Aia ka lewa. Ke komo nei ka lākileka, hele mai ka hau i ka ʻākau. Ua uhi lākou i nā māla palaka a hūnā i ka hale kupapaʻu o ka lā ma ke komohana. Hūnā lākou i ka pā ʻole o ka honua a pale i kona ola hope. A mai loko mai o ke kūlohelohe e pane mai ai i nā nīnau no ke kanaka.

E ka ʻāina poino! E ka honua makeuhiluhi! pākaukau o nā pāʻani, a me ke kahua kiʻiʻoniʻoni koko-nui ʻole o nā hewa ʻole e helu ʻia! E ka mea ilihune, ʻaʻohe kanaka hauʻoli, ka mea pāʻani o nā pāʻani, hana i nā ʻāpana āu e hana ai! I kekahi makahiki i hala aku nei, hele mai kekahi. ʻO wai e make? ʻO wai e ola? Iā ʻakaʻaka Na wai lā ka mea e kāhea? ʻO wai e lanakila ana? ʻO wai ka nalowale, i ka hana i pau? He aha nā ʻāpana? ʻO ka lawaiʻa kāwele, a me ka mea i hoʻokaumaha ʻole ʻia, ka mea haipule, ka lawehala, dolt, a me ka sage, nā wahi āu e pāʻani ai. ʻO nā kapaʻaʻahu āu eʻaʻahu ai, ke hoʻololi nei me nā hiʻohiʻona hāmeʻa i kēlā me kēia e holomua ana ka hōʻike mau ʻana o ke ola, akā noho mau ʻoe i ka mea hana - he nui nā mea hana ke pāʻani maikaʻi, a ka liʻiliʻi hoʻi i ʻike i ko lākou mau ʻāpana. Pono ʻoe, ka mea hana ilihune, na hūnā mai iā ʻoe iho a me nā mea ʻē aʻe, ma ke kumukūʻai o kou ʻāpana, e hele mai i ke kahua a me ka pāʻani, a hiki i ke uku ʻana a loaʻa iā ʻoe ka uku no kēlā me kēia hana i kāu mau pāʻani, a hiki i ka manawa i lawelawe ai i kou manawa a loaʻa ke kūʻokoʻa i ka pāʻani. Ai kāne maikaʻi! makemake nui a makemake ʻole i ka mea hana! ʻAʻole hauʻoli ʻoe, no ka mea ʻaʻole ʻoe i ʻike, no ka mea ʻaʻole ʻoe e aʻo i kāu ʻāpana — a i loko ia e noho kūʻokoʻa.

Hōʻike ke kanaka i ko ke ao nei e ʻimi nei i ka ʻoiaʻiʻo, akā paʻa ʻo ia a ʻaʻole e kū ʻole mai ka hoʻopunipuni. Kahea ʻana ke kanaka no ka mālamalama, akā ua anuanu i ka wā e hele mai ai ka mālamalama e alakaʻi iā ia mai ka pouli. Koi aku ke kanaka i kona mau maka, uē nui hoʻi ʻo ia ke ʻike ʻole ʻia e ia.

Ke nānā ke kanaka a waiho mai nā mea i mālamalama, e hōʻike ke kukui a me ka maikaʻi. Kahi nona, he mea pono ia e hana, he maikaʻi ia, he maikaʻi. ʻO nā mea āpau, nona, he hewa, hewa, ʻaʻole-maikaʻi loa. Pono e waiho ʻia.

ʻO ka mea e ʻike e ʻike, a maopopo iā ia. E hōʻike ʻia kona mālamalama iā ia: "ʻAʻole," "E hoʻokūkū", "ʻaʻole ʻo ia ka maikaʻi loa." A ʻike ke kanaka i ka "ʻaʻole" a ʻike hoʻi i ka "ʻae," e hōʻike ʻia kona mālamalama iā ia: "ʻAe," "Do kēia, "" ʻO kēia ka maikaʻi loa. "ʻAʻole ʻike ʻia ka mālamalama, akā e hōʻike ʻia nā mea like me lākou. ʻAno ke ala, i ke nānā ʻana a ke kanaka e ʻike.

He makapō ke kanaka, he ʻūlū paha, akā ʻo ia e ʻike a lohe, a ʻōlelo hoʻi. Makapō ke kāne a makaʻu ka ʻike, ʻikea ʻo ia i loko o ka pouli. Ke kuli nei ʻo ia no ka mea, ke hoʻolohe ʻana i kāna hiʻona, hoʻokani ʻo ia i kona pepeiao e likiliki. Lūmū ʻo ia no ka mea he makapū a ʻeleu Ua ʻōlelo ʻo ia i nā phantoms a mearmarmony a noho mau i ka inarticulate.

Hōʻike nā mea āpau i kahi o lākou, i ka mea ʻike. ʻAʻole hiki i ke kanaka ʻike ʻole ke haʻi i ka kūlike mai ka maoli. Hoʻolaha nā mea āpau i ko lākou ʻano a me ka inoa, i ka mea lohe; hiki ʻole i ke kanaka ʻike ʻole ke hoʻomaopopo i nā leo.

E aʻo nō ke kanaka e ʻike, inā ʻo ia e nānā i ka mālamalama; e aʻo nō ia e lohe, inā hoʻolohe ʻo ia i ka ʻoiaʻiʻo; aia ia iā ia ka mana e ʻike ai i ka ʻōlelo, ke ʻike a lohe ʻo ia. A ʻike ke kanaka a lohe a kamaʻilio me ka ʻōlelo pōʻino o ka mana, ʻaʻole e mau kona mālamalama a hōʻike iā ia i ka make ʻole.