THE

WORD

LIVING

I KA nui o na maka, ua make ka pohaku a ua manao ke kanaka me he mea la aohe ola; akā naʻe, inā ma muli o ka hui ʻana o ka lua pele, a i ʻole ka piʻi mālie ʻana e nā waihona mai ke kahawai kahe mai, ua paʻi ka puʻupuʻu o ke ola ma ke ʻano o ia pōhaku.

Hiki ke hala nā makahiki ma mua o ka puka ʻana o ke kelepona i loko o ke ʻano paʻa o ka pōhaku. Hoʻomaka ke ola pūnaewele ma ka pōhaku me ka hoʻokumu ʻana i ke aniani. Ma muli o ka hanu honua, ma ka hoʻonui a me ka hoʻemi ʻana, ma ka hana magnetic a me ka uila o ka wai a me ka māmā, ulu mai nā kristal mai loko mai o ka pōhaku. No ke aupuni hoʻokahi ka pōhaku a me ke aniani, akā hoʻokaʻawale nā ​​​​manawa lōʻihi iā lākou ma kahi o ka hoʻolālā a me ka hoʻomohala ʻana.

Ulu ka lichen a pili i ka pōhaku no kona kākoʻo. Hohola ka ʻoka i kona mau aʻa ma ka lepo, ʻeli i loko a moku ka pōhaku, a hohola me ka hanohano i kona mau lālā ma luna o nā mea a pau. He lālā lāua ʻelua o ka honua mea kanu, ʻo kekahi he lāʻau haʻahaʻa, spongy a ʻili paha, ʻo kekahi he lāʻau ulu a mōʻī. He holoholona ka moo a me ka lio, akā, ʻaʻole kūpono ke kino o ka moo e ʻike i ke kahe o ke ola i ʻike ʻia e ka lio koko. ʻO ke kanaka a me kona kino, ke kino kanaka, mamao loa mai kēia mau mea a pau.

ʻO ke ola ka mokuʻāina kahi e pili ai kēlā me kēia ʻāpana o ka hale a i ʻole ke kino a i ʻole ke ola me ke ola ma o kona ʻano o ke ola, a kahi e hana like ai nā ʻāpana a pau e hana i kā lākou mau hana no ke kumu o ke ola o ia ʻano, kino a i ʻole. , a kahi e hui ai ka hui holoʻokoʻa i ke au o ke ola a me kona mau au o ke ola.

He moana ʻike ʻole ʻia ke ola, i loko a i waho paha o ka hohonu kahi i hānau ʻia ai nā mea āpau. ʻO ko mākou honua-honua a me ka mahina, ka lā, nā hōkū a me nā pūʻulu hōkū e like me nā pōhaku i hoʻonohonoho ʻia i ka lewa a i ʻole e like me nā ʻāpana ʻālohilohi i kau ʻia ma ka lewa palena ʻole, hānau ʻia nā mea a pau a hāpai ʻia a mālama ʻia e ke ola ʻike ʻole ʻia.

Ma loko o kēia moana nui o ke ola, ʻo ia ka ʻaoʻao a me ka ʻaoʻao i hōʻike ʻia, aia kahi naʻauao ʻike e hanu ai a ʻo ia ke ola naʻauao ma o kēia moana o ke ola.

ʻO ko mākou honua me kona mau lewa a me ko mākou ao i loko o kona mau lewa, he mau kikowaena ʻike ʻia a i ʻole ganglions i loko o ke kino ʻike ʻole o ke kai o ke ola.

ʻO ka lewa o ko kākou ao holoʻokoʻa e hana ana me he mau māmā e hanu ana i ke ola mai ke kai o ke ola a i ka lā, ʻo ia ka puʻuwai o ko kākou ao. Ke kahe nei ke ola aʻa ma o nā kukuna mai ka lā a i ka honua, nāna e hānai, a laila hele ma nā lewa o ka honua ma ke ala o ka mahina a hoʻopuka ʻia i loko o ko kākou ao holoʻokoʻa i ke kai o ke ola. ʻO ko mākou honua a me kona mau lewa ka ʻōpū o ke ao holoʻokoʻa, kahi e hana ʻia ai ke kino o ke kanaka i mea liʻiliʻi a i ʻole e hana liʻiliʻi i ke ao holoʻokoʻa i loko o ke kai o ke ola, a ma laila e hanu ai i ke ola naʻauao.

Hoʻopili ʻia e kona lewa e like me ka chorion, hana ke kanaka ma ka honua, akā ʻaʻole ʻo ia i launa pū me ke ola mai ka moana o ke ola. ʻAʻole ʻo ia i lawe i ke ola. ʻAʻole ola ʻo ia. Moe ʻo ia i loko o kahi kūlana ʻano ʻole, pau ʻole, ʻike ʻole i ka moana o ke ola, akā moeʻuhane pinepine ʻo ia ua ala ʻo ia, a i ʻole nā ​​moeʻuhane o kona ola ʻana. ʻAʻole i loaʻa kekahi o nā kāne e ulu aʻe mai kona ʻano hānau ʻana a e noho pū ana me ke kai o ke ola. Ma ke ʻano maʻamau, hiamoe nā kāne i ko lākou wā o ke ola ʻana (kahi a lākou i kapa ai i ke ola honua), hoʻopilikia ʻia e nā moeʻuhane weliweli o ka makaʻu, ka ʻeha a me ka pilikia, a i ʻole e hoʻohauʻoli ʻia e nā moeʻuhane o ka hauʻoli a me ka hauʻoli.

Inā ʻaʻole pili ke kanaka i ke au o ke kai, ʻaʻole ʻo ia ke ola maoli. I kona kūlana i kēia manawa, ʻaʻole hiki i ke kanaka ke hoʻopili i kona kino i ka moana o ke ola ma o kona kahawai nui o ke ola. Hoʻopili piha ʻia kahi holoholona kūlohelohe a ola paha i ke au o ke ola, no ka mea, pili kona kino i ke ola; akā, ʻaʻole hiki iā ia ke hoʻopili i ke ola naʻauao no ka mea ʻaʻohe ʻulaʻula naʻauao o ke akua i loko o ia mea e launa pū ai.

ʻAʻole hiki i ke kanaka ke hoʻopili i ke kai o ke ola ma o ke ola o ka honua, ʻaʻole hiki iā ia ke hoʻopili i kēia manawa me ke ola naʻauao. He holoholona kona kino a ua hōʻike ʻia i loko o nā ʻano a me nā mea ola a pau, akā ma ka hana a kona noʻonoʻo ua ʻoki ʻo ia i ka hoʻopili pololei ʻana i ke ola mai kona kino a hoʻopaʻa ʻia i loko o kona honua ponoʻī, kona lewa ponoʻī. Ke noho nei ka lamalama akua o ka naʻauao ma kona ʻano, akā ua uhi ʻia a hūnā ʻia mai kona nānā ʻana e nā ao o kona mau manaʻo, a ua pale ʻia ʻo ia mai ka loaʻa ʻana mai o ka makemake o ka holoholona āna i ʻauamo ai. ʻAʻole e hoʻokuʻu ke kanaka ma ke ʻano he noʻonoʻo i kāna holoholona e ola kūlohelohe a e like me kona ʻano, a ke pale aku kāna holoholona iā ia mai ka ʻimi ʻana i kona hoʻoilina akua a mai ka noho ʻana me ka naʻauao i ke au o ke kai o ke ola.

Ke ola nei ka holoholona i ka wā e mahuahua ai kona ola a pili kona kino i ke kahe o ke ola. Manaʻo ia i ke kahe o ke ola e like me kona ʻano a me ke kūpono o kona kino e hōʻike i kona ʻano. ʻO kona kino he pākaukau kahi e pāʻani ai ke au o ke ola a hauʻoli ʻia ke ola e kēlā me kēia mea i loko o ia kino holoholona, ​​ʻoiai ʻaʻole hiki iā ia ke hoʻōki a hoʻonui a hoʻopilikia i ke kahe o ke au o ke ola. Pono ka holoholona ma kona ʻano kūlohelohe e hana maʻalahi a e like me kona ʻano. Ke neʻe a hana me ka piʻi o ke ola. Ke haʻalulu nei kēlā me kēia wahi i ka hauʻoli o kona noho ʻana i kona ʻākoakoa ʻana iā ia iho i puna. He wikiwiki ke ola i ka wā e ʻimi ana i kāna mea pio a i ʻole e lele ana mai kahi ʻenemi. Ma waho aʻe o ka mana o ke kanaka a me kona ʻano kūlohelohe, hana ʻo ia me ka noʻonoʻo ʻole a me ke kuhi hewa ʻole a alakaʻi hewa ʻole ʻia e ke kahe o ke ola, ʻoiai ʻo kona kino he ala kūpono e hiki ai i ke ola ke kahe. Hoʻomaopopo kona mau manaʻo iā ia i ka pōʻino, akā ʻaʻole ia e makaʻu i nā pilikia. ʻO ka nui o ka paʻakikī e hakakā ai, ʻoi aku ka ikaika o ke kahe ʻana o ke ola, a ʻoi aku ka ʻoi aku o ke ʻano o kona ola.

ʻO nā manaʻo a me ka maopopo ʻole o ke kanaka a me ke kūpono ʻole o kona kino e pale iā ia mai ka ʻike ʻana i ka hauʻoli o ke ola, ʻoiai ke pāʻani nei ma o ke kino holoholona wale nō.

Hiki i ke kanaka ke mahalo i nā lālā liʻiliʻi a me ka ʻaʻahu ʻālohilohi, ka ʻāʻī pio a me ke poʻo maikaʻi o ka lio i kūkulu maikaʻi ʻia; aka, aole e hiki iaia ke ike i ka ikaika o ke ola iloko o ka puaa ahiu, a me ka luliluli ana o ke poo a me na puka ihu haalulu, e paa ana ia i ka ea, e hahau i ka honua a lele e like me ka makani maluna o ke kula.

Hiki paha iā mākou ke kahaha i ka ʻōniʻoniʻo maikaʻi o kahi iʻa, i ka neʻe maikaʻi ʻana o kona mau peʻa a me kona huelo a me ka ʻālohilohi o kona mau ʻaoʻao i ka lā o ka lā, ʻoiai ke kau nei ka iʻa a piʻi a hāʻule a lele paha me ka maʻalahi a me ka lokomaikaʻi i loko o ka wai. . Akā, ʻaʻole hiki iā mākou ke komo i loko o ke au o ke ola e hāʻawi ai i ka mana a alakaʻi i ka salmon a me kāna hoa, ʻoiai lākou e haʻalele i ke kai ākea no ka muliwai i ko lākou holo makahiki i kona kahawai, a i ke anuanu o ke kakahiaka, ma mua o ka puka ʻana o ka lā. , i ka wa e iho mai ai ka wai puna mai na hau hehee, e hoohauoli i ka halulu hehena o na wai anuanu, a e like me ka maalahi o ka wai, e wiliwili a puni i na pohaku o na kahawai; i ko lakou pii ana i ke kahawai a poholo iloko o ka hu'ahua ma ke kumu o ka wailele; oiai lakou e lele ana i ka wailele, a ina ua kiekie ka wailele, a ua hookiekieia lakou e ka leo, mai haalele, aka, e lele hou aku a pana aku maluna o ke kae o ka wailele; a laila hele aku a i loko o nā kihi a me nā wai pāpaʻu, kahi e ʻike ai lākou i ke kumu o kā lākou huakaʻi makahiki a hoʻonoho i kā lākou hua e ʻō. Ua hoʻoneʻe ʻia lākou e ke au o ke ola.

Lawe ʻia ka ʻaeto ma ke ʻano he hōʻailona o ke aupuni a hoʻohana ʻia i hōʻailona o ke kūʻokoʻa. Ke kamaʻilio nei mākou no kona ikaika a me kona wiwo ʻole a me ka nui o ka ʻēheu, akā ʻaʻole hiki iā mākou ke ʻike i ka hauʻoli i ka neʻe ʻana o kona mau ʻēheu i kona pōʻai ʻana a lele i lalo a piʻi i luna, pili i kona au o ke ola a lawe ʻia i mua me ka hauʻoli e ka ikaika o ka manaʻo. lele a lele a nānā mālie i ka lā.

ʻAʻole mākou e launa pū me kahi lāʻau no ka mea e pili ana i kona au o ke ola. ʻAʻole mākou ʻike i ke ʻano o ka hana ʻana a me ka hoʻoikaika ʻia ʻana o ka lāʻau e ka makani, ka hanai ʻana a me ka inu ʻana i ka ua, ka pili ʻana o nā aʻa i ke au o ke ola a me ke kala ʻia e ka mālamalama a me nā mea ma ka lepo. Ua manaʻo ʻia ke ʻano o ka ulu ʻana o ka lāʻau kiʻekiʻe i kona kohu i nā kiʻekiʻe. Hiki iā kākou ke launa pū me ke au o ke ola o ia lāʻau e ʻike kākou ʻaʻole hoʻāla ka lāʻau i kona kohu. E ʻike nō kākou ʻo ke au o ke ola ke lawe aku i ke kohu ma nā wahi a pau o ka lāʻau i kūpono e loaʻa ai.

Ke ola nei nā mea kanu, nā iʻa, nā manu a me nā holoholona, ​​inā lōʻihi ka ulu ʻana o ko lākou mau kino a kūpono hoʻi e pili i ko lākou mau au o ke ola. Akā inā ʻaʻole hiki ke mālama ʻia ka pono o ko lākou kino a i ʻole ke keʻakeʻa ʻia o kāna hana, a laila ʻaʻole hiki ke hoʻopili pololei me kona au o ke ola a hoʻomaka ke kino i ke kaʻina o ka make ma ka degeneration a me ka pala.

ʻAʻole hiki i ke kanaka ke ʻike i kēia manawa i ka hauʻoli o nā mea ola e pili ana i ko lākou mau au o ke ola, akā hiki iā ia ke komo i ka noʻonoʻo i loko o kēia mau mea e ʻike ai ʻo ia a ʻike i kahi ʻoi aku o ke au o ke ola ma mua o nā mea i loko o ia mau kino.

(E hoʻomau 'ia)