NO KA MEA A ME KA PALAPALA
Harold W. Percival
MOKUNA VII
KA MENTAL DESTINY
Kaha 7
Ano akamai.
ka mea i ka ʻike kahe ʻia i kēia manawa a laila he mea hoʻohālike e pili ana i ka mea i hele ma ka noʻonoʻo noʻonoʻo a me ka noʻonoʻo Nā huakaʻaka o nā kānaka āpau, ʻoiai ʻaʻole i kū i kahi o kahi i hea ʻia ai ka hopena ʻike.
A ʻike ʻo kekahi mea i hāʻawi ʻia me kahi mana koʻikoʻi a me ka hoʻokumu mua ʻole nāna e palena iā ia i nā lula kahiko a i ʻole ala, akā e hoʻolilo iā ia i waho no nā māla hou. ʻAʻole ia e hilinaʻi i ka hoʻonaʻauao aʻo ʻana paha i kona mau mana, e like me ka poʻe o ka hopena i kahi haʻahaʻa. ano akamai aole he taleni a i ole ke kala. ano akamai ka hana paa ana o ka hana i ka mea e hoʻohana ai i kekahi o nā ʻekolu manaʻo hiki iā ia ke hoʻohana e hōʻike i kāna mea like-e-makemake a me ka hoʻāʻo ʻana i kahi kiʻekiʻe o ka hanohano i hoʻokahi a i ʻole ka ʻike a mākaukau paha nā ʻike. ʻO ka haʻiʻike o ʻike hōʻike i ka like a hoomaopopo nā mea a ke kanaka a me kāna e hōʻike ai me ka ʻole o ka hoao ana a koi pinepine ke aʻo.
La ka kanaka maʻamau hoʻomanaʻo o keia wa ola a nalowale iho la lakou make i ka manawa ka hopena ua wāwahi. Ua ike-—palapala he, akā liʻiliʻi ka ʻike-ʻike. Akā, inā loaʻa, lawa ka ʻike-ʻike ʻike ʻia i ka Aia iho a hoʻi mai i kekahi ola, ʻaʻole like me ka kikoʻī hoʻomanaʻo aka, me ka ike-ike. ʻAʻole pili ke kanaka maʻamau i kona wā i hala, akā aia wale nō i ia, ma kona ʻuhane a me kāna noʻonoʻo Nā huakaʻaka. ^ E Ha yM. ʻO ia ua ʻoki ʻia mai ia wahi, no ka mea o ka mea kahiko ka hopena ua hala aku. ʻAʻole lawa ia e loaʻa ai i ka ʻike-ʻike, ʻo ia nō manaʻo kino loaʻa mai nā mea i aʻo ʻia. Inā loaʻa ka ʻike naʻau nui, ʻo ka Aia nona ka mooolelo ponoʻī. Inā i kahi hou ola kēia moʻolelo ma ka Aia liuliu i ka ka hopena, ke kanaka noho a ʻike. ^ E Ha yM. ʻAʻohe ʻo ia i ka kikoʻī hoʻomanaʻo ʻo ka mea ʻē aʻe ma mua o ke kanaka maʻamau, akā ke loaʻa iā ia ka ʻike o kā lākou ʻike ma mua manao lawe mai la iaia. Hoʻopili ʻo ia iā ia i nā pālana ma kona ʻuhane a me kāna noʻonoʻo Nā huakaʻaka a ua ike no oia me he ʻike. ^ E Ha yM. ʻO ka ʻokoʻa ma waena o ka ʻike a o kahi kanaka maʻamau yna keia a ʻike kahi kanaka i kūkulu i ka ʻike-ʻike i ke kiʻekiʻe i kahi Aia ka leo mooolelo a, ma ka ola kahi o kahi o ia ʻike, hoʻokomo iā ia e pili ana i kāna mau ʻoihana i loko o ka noʻonoʻo noʻonoʻo a me kāna like i ka leʻaleʻa noʻonoʻo; ʻoiai ʻaʻole i kākau ka mea maʻamau i ka Aia e hoʻopili koke iā ia me nā hoʻomaikaʻi e loaʻa iā ia. ʻO ka ʻike-ʻike a me kona hiki ke komo, kahi paʻa e like me ʻike, ʻaʻole kūlike i nā manaʻo i hana ʻia ma ka ka hopena i ka wā ma mua ola, no ka mea ua hana ʻia lākou. ʻO nā naʻau a me nā ʻōpū kino i hoʻohana ʻia wale nō nā mea hana no ka hōʻike o ka ʻike. ^ E Ha yM. Pono nā hana a me nā lima i hoʻomaʻamaʻa kūikawā, hoʻoponopono ʻia a hoʻomohala ʻia ma nā ola he nui. ʻO ka mea hoʻohana maʻamau, ʻo ia ka mea ʻiʻoki, mea lapaʻau, mea puʻuwai, mea hana, a poʻomanaʻo hoʻi e hahai i nā lula i waiho ʻia e ka mea maikaʻi loa ma kāna kīʻaha, a ua hoʻokō ʻo ia nui i ka keke i hoʻohui nui ʻia nāna hana; aka aole ia he ʻike. A ʻike hana ʻo ia i kāna mau rula ponoʻī a he kū maoli maoli nō naʻe, me ka ʻole, e lele ana i mua o ke alo o nā canons nani o ka nani, ke kaulike a me ka mana.
Aia he mīkini ʻike, kahi hoʻokō kūlohelohe, pili i ka lawe ʻana i nā pono hana a me nā mea hana. A laila, ua ʻike ma ka laina o ke mele, ka peʻe a i ʻole nā kiʻi paʻi. Pono nā mea kiʻi o kēia ʻano, me nā ʻano poʻomanaʻo like ulu ia i kahi kiʻekiʻe kiʻekiʻe a me kēlā akamai e hoike aku i kela like ma o ka manao. ^ E Ha yM. ʻO ke kiʻekiʻe kiʻekiʻe o ka naʻauao a me ka akamai a hoʻomohala ʻia ka mana ʻōlelo e ka manaʻo nui a me ka manaʻo makemake. A ʻike i ka mahele hoʻolālā, pono ʻolelo a i ʻole ke kaua me ka naʻau ʻole like akā, ʻaʻole i hana kēia mau mea kiʻi kiʻi aʻe, akā kāna like pono ke kauoha a kiʻekiʻe. I kēlā me kēia kūlana akamai i ka hoike ana ana i kana like a me ka hoʻohana ʻana i ka ʻike-ʻike i ka wā i hala ʻo ia ka mea e lilo ai iā ia ʻike. A ʻike Nui paha nā kime e like me Michelangelo, nāna i hōʻike i ka ikaika o makemake. A ʻike hiki ke loaʻa i nā kiʻekiʻe superlative e like me ke kūlana ʻo Sophocles, a me Aristotle, Leonardo, Shakespeare, Napoleon. Loaʻa i nā hana maikaʻi nui a ʻike aole iike ka hemolele o ka hana ʻāpana i loko o kona kino.
Pinepine i a ʻike ulu ʻia. ʻO ka maʻamau pinepine ʻole o maikaʻi a no ka noʻonoʻo ʻana no nā poʻe ʻē aʻe e hōʻike ʻia ana i kekahi e hōʻike ʻike he mea hana, he poʻokela, ke mele mele a me ka mea pena pena. Penei no kana ʻike ʻo ka hopena o ka hoʻoikaika ʻana ma kahi lā i hāʻawi ʻia wale nō. Ua hoʻolaʻa paha 'o ia i kala' ole hana ʻoiai e hoʻolaʻa ana i kāna ola i ka poe manao kahi i hopena ai i kona hānau ʻia a ʻike. ^ E Ha yM. Pono e ʻae ʻia kekahi ʻae no nā hemahema o kekahi o kēia mau kiʻi. Pono ka mea nānā i ke ʻano maolino laila, he kuleana ia e lanakila ai ma ia; A ʻike pinepine kēia mau mea hoʻohālike o ke kaohi kiʻi.
ʻO nā hihia kūʻokoʻa kekahi i hōʻole ʻole ke kanaka e hoʻomohala i nā laina ʻē aʻe ma mua o kāna laina ʻike, a laila hiki iā ia ke hāʻawi i ka hemahema mea ono no ka inu a me ka mohai. Ma hope iho o ʻike hiki iā lākou i loko o kahi holomua ola, akā na ka pale pono ʻole. No laila he matematika paha ʻike aia no i nā mea ʻē aʻe i kūleʻa ʻole. ʻOi aku ka maikaʻi o ka hoʻomohala ʻana i ka hoʻokele pono ʻole ma mua o ka ʻike, no ka mea, ʻo ka nele o ka hoʻokele ponoʻī, e lanakila loa ia i nā pōmaikaʻi o ʻike. ^ E Ha yM. E ʻoi aku ma mua o ka hoʻoikaika e hoʻomohala i ka hoʻokele pono ʻole ma mua o ka hopena noʻonoʻo, a me ka ikaika o ano nā mea āpau a pau, ke komo pū ʻana me ka noʻonoʻo.
ʻO Geniuses e like me ka mea i ʻike ʻia i nā wā hanana, he mau pēpē hoʻohālikelike ʻia nā poʻe i mua o nā wā prehistoric a me nā mea e hiki mai ana i ka wā e hiki mai ana. A ʻike lawe ʻia i kāna holomua piha a hana ka mea nāna e kūmau i ka naʻaupō a na wai i kēia mau ʻōhua ʻehā ke hoʻomalu i nā ʻehā oihana mua of maoli. ka manaʻo kino, ka manaʻo nui a me ka manaʻo makemake a laila e loaʻa ana kā lākou mau hana ma ia ʻano ʻike. ^ E Ha yM. Loaʻa iā ia ke komo i ka ʻike-ʻike i loaʻa ma manao. ^ E Ha yM. Manaʻo ia e loaʻa iā ia like lawe ʻia i kahi kūlana ma mua o kekahi mea i ʻike ʻia i kēia manawa, a he hiki ke hoʻohana i kona mau lima i mea e like me ka manaʻo ʻē. Akā inā he mea ʻānai ia a i ke kolohe paha ʻaʻole ia e hoʻohana i kona mau lima. Elementals e pena i nā kiʻi a ʻokiʻoki paha i ka pōhaku e like me kāna mau ʻōlelo noʻonoʻo, inā ua hoʻohana ʻia ke kala a i ʻole ka pōhaku. ʻAʻole pono ke kala a i ʻole ka pōhaku, no ka mea ʻike hiki ke ʻike i ke kumu āna e makemake ai i ke kumu nā ʻona kūlohelohe e hoʻololilo i nā kala e like me kāna i kuhikuhi ai e hana i kahi kiʻi, ai ʻole e kūkulu i kālaiwa e ka ua ana o ka oihana mua o ka metala a he pōhaku paha. He ʻenehana ʻike hiki ke kūkulu i kahi kāʻei, e kāohi i kahi kuahiwi, hoʻololi i ke kahe o ka wai, tunnel honua a i ʻole moisten land e ala i ka mana o nā elemental ma o kona manao, a me na mea a pau i ka makahiki o kahi lā.
Kuleana kope 1974 e The Word Foundation, Inc.