NO KA MEA A ME KA PALAPALA
Harold W. Percival
MOKUNA X
ʻO ke Akua a me ko lākou mau pono
Kaha 1
Hoʻolohe; ma ke kumu i hoʻokumuʻia ai. No ke aha i manaʻoʻiʻo ai i ke akua pilikino. Nā pilikia e hālāwai me kahi hoʻomana. ʻAʻohe mea'ē aʻe ma mua o kaʻoihana.
E pono e noʻonoʻo e nā manaʻo aloha no ka mea pili lākou i ka ʻike hana-in-ke-kino a me Akua. Nā hoʻomana ua hoʻokumu ʻia ma ka manaʻoʻiʻo i ka pili waena o nā kānaka a he kanaka maikaʻi a i ʻole nā mea i kau ʻia nā kānaka. ʻEha, pilikia, make, hiki ole ʻia naue like, nā mea i hilinaʻi ʻole ʻia a lanakila ʻole paha i ka hana a ke kanaka, ua hoʻākāka ʻia i ka mua a me ka mana o kahi kūlana kiʻekiʻe. Nā hoʻomana a pono i nā haipule e loaʻa i kahi kumu paʻa i loko kūʻiʻo, inā ʻaʻole hiki iā lākou ke mau no ka lōʻihi o manawa.
Eia kekahi mauʻoiaʻiʻo nā waihona kālā o nā hoʻomana a me na ao a lakou, a no ka manaoio i nā hoʻomana. ^ E Ha yM. I nā kino kanaka a pau ʻaʻohe mea make ʻike kekahi mea ʻaʻole ke kino, akā ka mea e hoʻokau ai i ke kino holoholona. Ma muli o nā hana hala i hala ʻike ua hūnā kekahi mea iā ia iho i nā lāli o ka ʻiʻo a ke pale ʻia ka ʻiʻo hoomaopopo he wahi liʻiliʻi ia a ka mahele nui i kona ʻike-ke Aliʻi Nui i ʻike ʻole i ke kino. ʻekahi'nona iho like-e-makemake no ka ʻike kahi i ke kino, aia kahi i kapa ʻia ʻo hana-in-ka-ke kino. O ka hana-in-ke-kino manaʻo ua nona ia a he hapa ia o kahi kanaka kiʻekiʻe i hiki iā ia ke hilinaʻi a nāna e pono ke noi aku. E like me ke keiki e hilinaʻi nei i kona makua, ʻo ia makemake ka ʻike a me ka pale a me ke alakaʻi ʻana i kahi kūlana i luna nui. O ka hana-in-ke-kino hui a makemake a manao, aka aia no ia manaʻo kino koi i ka manaʻo a me ka manaʻo a me ka makemake ma o ke ʻano kino o ke kino; a, manao oia i ka olelo o ka ike ana, lohe, ka hoao ana a me ka hamanipa. O ka hana nolaila ua palenaia e ka manaʻo kino i nā ʻike, a ua pale ʻia mai manao o kona pili i kona Luna Nui i ole ma ke kino. E alakaʻi ʻia ia e noʻonoʻo i kahi ʻano maikaʻi o ke maoli ʻo ia ia i luna aʻe a ma waho aʻe o ke kino, a he mana loa a ʻike hoʻi - nā mea e pono ke noi aku a nāna e hilinaʻi.
Ka pono no hoomana hiki mai ka nāwaliwali a me ka hemahema ʻole. Ke makemake nei ka poʻe noi a me ka puʻu e manaʻo i aia he kūlana maikaʻi loa i hiki i kekahi ke noi aku no ke kōkua a no ka pale aku. Hema a manaolana pono ai i kekahi manawa e nā mea a pau. Makemake ke kanaka e manaʻo ʻaʻole ʻo ia i haʻalele ʻia a hoʻokaʻawale ʻia ia. O ka makau a like o ka haʻalele i loko ola a ma make hopohopo. ʻAʻole makemake ke kanaka e hoʻopau ʻia i kona ola ma make, ʻaʻole hoʻi ʻo ia i makemake e haʻalele ʻia mai kekahi o kāna mau mea i hele ai me ia ola. ^ E Ha yM. Makemake ʻo ia i ka palekana, makemake ʻo ia e hōʻoiaʻiʻo. ʻO kēia nā manaʻo a makemake ulu ka manaʻo i ka poʻe ʻoi aku ke kiaʻi, pale a mālama i ka wahi i kōkua ʻole ai ke kanaka.
ʻO ka makemake no a pili me ka maikaʻi o ke kanaka loaʻa i loko o ke kanaka. E ʻike nei i ke ao ʻike e neʻe ʻia ana e kekahi mea ʻike ʻole, manaʻoʻiʻo ʻo ia i kahi mea ʻike ʻole ʻia, he mea e kākoʻo ana a i ʻole kāna e ʻimi ai. ʻO ka manaʻoʻiʻo, ʻo ia hoomana, oia ka manaoio i maoli a me kona mau mana e hoʻopilikia ai i ke kino a hoʻomake iā ia. Manaʻo ia i kahi mana i loko ona, akā ʻike ʻo ia i loko maoli he mana e ʻoi aku i ka mana o kāna kanaka, no laila ʻo kona manaʻo, a ʻo ia hoʻi, i ka pilikino ke Akua e like me ka nui a sublimated ke kanaka.
ʻIke ke kanaka i ka ʻoihana, mana a manao in maoli. ^ E Ha yM. Ua manaʻo ʻo ia he mau hiʻohiʻona o ka lula pilikino. O ke kumu o keia manaoio o na hana i ke kanaka ke kuhikuhi pono iā ia iho me kona kino a manaʻo i ka mana o ke kino ma luna. Me ka nalowale o ka ike o na Light i loko, hele mai ka hoomana o akua. ^ E Ha yM. Pēlā nā pono a me ka makemake, a ʻo ia hoʻi ka manaʻo kuhi i hana ʻia no ka manaʻoʻiʻo. Ke piʻi ka manaʻo manaoio e hoʻohua i nā mea i ʻike e ʻoi aku ai ka hōʻoia. ʻO ka pono a ke kanaka e manaʻo ai e hoʻohana ʻia e kāna kanaka ʻO ka Triune Self a ma Nāʻike ʻike e hānai nā hoʻomana no ke aʻo ana a nā kānaka. ʻO kēia Nāʻike ʻike hoʻohana i ka hilinaʻi ma ke kahu manaʻo kanaka a hiki i kahi ʻokoʻa ʻē aʻe ke hāʻawi ʻia e lākou. ʻAe lākou i ka wānana, hoʻolaha a hoʻokau ʻana i nā aʻo e pili ana i ka Akua a me ka makemake.
He ʻumikumamālua ano i nā mea i ʻike ʻia i nā pōpilikia i nā makahiki. O ka Nāʻike ʻike mai hana i nā ʻōnaehana hoʻomana a me nā hui; hana nā kāne iā lākou; ka Nāʻike ʻike E ʻae iā lākou i kēia manawa, e like me ia i ka wā ma mua, no ka mea ke noi nei nā kāne iā lākou a pono lākou ka hoao ana.
Ua ʻike ʻia nā pilikia he nui. Aia kekahi ʻōnaehana a poepoe paha, e hālāwai ai nā pono o nā mea a pau mai ka mea haʻahaʻa a hiki i ka mea nui, mai ka mea i hoʻomaʻamaʻa ʻia i ka mea i hoʻonaʻauao ʻia, mai ka ʻāhewa ʻana a i ka hoʻoweliweli ʻia mea noʻonoʻo. ^ E Ha yM. Pono e hoʻolilo i mau tausani o nā manaʻo o ka mea like. Aia aia kahi kao ka mea, i ka wā i kākoʻo ʻia e ka conservatism maʻa mau, i mau makahiki no nā kenekulia akā e ʻae i ka wā o ke ʻano o ka wehewehe ʻana i loko o nā ʻōlelo aʻo i kuhikuhi ʻia. Pono ka hōʻiliʻili o nā mea ʻala, aʻoaʻo, kanawai, ke kauoha ʻana, nā pule, nā haʻi, nā moʻoolelo, nā moʻolelo i hiki ke kapa ʻia i nā palapala hemolele a hiki ke hana i ke kumu no kēia ʻano. Pono kēia mau mea e ʻae aku, inā ʻaʻole koi, ka hana ʻana i ka palapala, ka hana hale, kiʻi kiʻi, nā mele, nā kiʻi a me nā mea hana lima, i mea e hōʻeuʻeu i ka poʻe hoʻomana me ka hoʻokiʻuhū ʻuhane. Pono kēia mau mea kākau i ka hoʻopiʻi ikaika loa nā manaʻo a nā manaʻo a pono e hoʻokumu ʻia i ka kahua kūlike a me kanawai hiki i ka poʻe kaukaukau ke hoʻomaha. hoomana me kahi manaʻo i hui pū ʻia e ka ʻekekema, kahi ʻano kūpono e hōʻoiaʻiʻo ai i ka manaʻoʻiʻo, e nā hui hoʻomana a 'ano apau loa ka hoʻomana haipule i hōʻike ʻia ai ka manaʻo o ka mea nui, e ke ʻano ola. ^ E Ha yM. Inā alakaʻi ka hoʻomana hoʻomana nā pono e like me ka pale pono ʻana, hana a me ka lokomaikaʻi, lawelawe i kāna kiʻekiʻe loa manao i ke aʻo ʻana a ke kanaka.
ʻO nāʻano likeʻole nā hoʻomana, ʻo ia hoʻi, nā ʻōnaehana ʻōwili a me nā hoʻomana hoʻomana no ka hoʻomana, ka mea i kū mai manawa i manawa ma nā ʻaoʻao like ʻole, e kūpono e hoʻokō i nā pono kūikawā o ko lākou manaʻoʻiʻo. Ua hoʻokumu ʻia nā papa hana e ka mau manao o ka poe e mau ana he mau manaoio a e noho malalo iho o lakou. ʻO ka waho 'ano apau loa o ka nā hoʻomana pēlā e kūpono i nā manaʻoʻiʻo o ka poʻe ʻāpono. Hoʻopiha ʻia nā keʻena hoʻomana e nā poʻe e hōʻike i ka mau manao a makemake o ka lehulehu o nā mea hoʻāno. ʻO ka hana a kēia mau luna ka hōʻike o kēlā ʻano. ʻO nā mea e kūʻē i kahi hoʻomana, ʻo lākou nā mea i kōkua i ka lawe ʻana i nā kūlana e pili ana, akā, ua aʻo i kā lākou hewa a ʻike i nā mea i loaʻa iā lākou, ʻaʻole lākou i ʻike i kā lākou makemake. kū aʻe i waho. ^ E Ha yM. ʻO ka mōʻaukala o nā hoʻomana ʻo ia ka mea, no ka nā hoʻomana ma muli o nā ʻepekema e hana ʻia e nā kāne a ʻo kā ke hui ʻana e mālama ʻia e nā kāne.
Nā hoʻomana ʻo nā manaʻoʻiʻo, nā ʻōnaehana a me nā hui keu nā mea maikaʻi a maikaʻi ʻole. Aia nō kēia i ka poʻe e hoʻomaʻamaʻa iā lākou. A ka hoomana hana ʻia e alakaʻi a i ʻole i ʻae nā mea hoʻōla i ka hoʻomohala ʻana a hoomaopopo a ulu i kahi kiʻekiʻe aʻe a i hoʻomālamalama ʻia, maikaʻi ia. He ino ia, inā ma o ia mea e mālama ʻia nā kānaka naʻaupō a ʻo ka pouli, a loaʻa ka hewa, ka hewa a me ka lokoino. ʻO ka maʻamau ka hoʻomaka ʻana o kahi hou hoomana ke hoʻohiki nei. Hele mai e hālāwai i kahi koi. Hoʻomaka ia mai kahi pala hoomana. ^ E Ha yM. ʻO ka hana maʻamau ia mai loko o ka haunaele, haunaele, ka hakakā a me ke kaua. E hoihoi i ka poʻe hoihoi a me ka lehulehu hoʻi i hoʻololi. ʻAʻole hiki i ke kula i ka lehulehu o nā mea pili i kahi kiʻekiʻe aʻe ola, a liuliu koke ʻia aku i ka ʻekekema, institutionalism, officialism, hoʻopunipuni, bigotry and corruption. No laila hoʻokahi hoomana mahope aku kekahi o ka kekahi ana, nalowale, a kau hou i ka make. ʻElua nā kumu: ʻo ka nui o ka noho hou nā mea hana nona hoomana loaʻa ia ia no ka mea hōʻike i waho iā lākou mau manao, a me nā hana a ka poʻe e like me kona mau kahuna a me nā luna e hōʻike a hoʻonoho i nā pahuhopu o nā poʻe ʻae.
Ma ka holoʻokoʻa ʻoi aku ka maikaʻi o nā mea like hoomana mamua o kekahi. Mālama i nā poʻe haipule mai ka hana ʻino ʻole ʻana. Nā hoʻomana ke ʻae ʻia e ola i ka wā a hāʻawi lākou i nā koi o ka manaʻoʻiʻo no helu o ka poʻe. Ke ola nui nei lākou ma o ka pono nona, nā pono a me nā ola hoʻolaʻa o kekahi mau kānaka i ke kino nui o ka poʻe mālama. Nā mea i kapa ʻia kēia mau mea nilo, ke alakaʻi nei i nā ola o ka hoʻomaʻemaʻe a me ka noʻonoʻo ʻana. ʻO kā lākou ola ola i ka ikaika, ka nui a me ka pono i loko o ka hoʻonohonoho. Hemolele ola he ikaika ikaika a hoʻoikaika i ka hoomana ma kahi hui. E hahai mai kēia ikaika a kākoʻo i ke kulekele o nā poʻo o ke kino o nā mea hoʻāno a hiki ke hoʻohana ʻia no ka maikaʻi a maikaʻi paha. Pēlā e paʻa pinepine ai ka hui ʻana, ma muli o nā nā pono kekahi o kona mau lālā.
Aia i loko a me waho nā ʻāpana o nā hoʻomana. ^ E Ha yM. ʻO nā ʻāpana o loko mau manao i kākau ʻia e ka ʻekekema a me ka nā pono, ʻĀina, nā papahana a me nā ʻono, me nā hewa hoʻi o ka poʻe e lawe nei i ka hoʻomana. ʻO nā ʻaoʻao waho ka 'ano apau loa kahi e kū ai loko, e like me nā keʻena, nā hui, nā hana a me nā hana a nā poʻe hoʻomana e pili ana me ka manaʻoʻiʻo. Pono ka ʻaoʻao ʻokoʻa no ka hoʻomaʻamaʻa a me ka hoʻonui ʻana o ka manaʻoʻiʻo a no nā hana ʻē aʻe e pili pinepine ana nā hoʻomana, e like me ke aʻo ʻana i ka ʻōpio, ka hānai ʻana i ka poʻe maʻi a me ka mālama ʻana no ka poʻe ʻilihune. ʻO kekahi manawa ʻike ʻia nā ʻepekema ʻike a ʻike ʻia ma o nā ʻoihana hoʻomana. ʻAe mau ka manawa o nā luna haipule i hoʻomaʻamaʻa hana aupuni a lawelawe i ka mana, no ka mea, he kanaka nā kahuna a he kūlohelohe kēia. 'ano apau loa pono pono ke lilo i mau mea hōʻino. I ka hoʻomaka koke ʻana he haipule, ʻo ka nānā ʻana, ʻo ia hoʻi, ke kuʻe o ke ʻano o ka hoʻomohala ʻana o ke kanaka a me manao, hele me ia. O ka 'ano apau loa haawiia kahi kiko 'o ia hoʻi a hana paʻa ʻole, ʻoiai ke ʻōlelo ʻia he “ʻUhane” ʻaʻole lākou ke kino. No laila hele mai ka fanaticism, nā kaua, nā hōʻino, a me nā mea e weliweli ai nā hoʻomana. ^ E Ha yM. Loaʻa ka waiwai kālā me nā mea hana haipule e hoʻonui i ka mea e nā conservatism a me obscurantism. Loaʻa iā lākou ka mana honua a lilo i lilo i haʻahaʻa a "ʻuhane" me kā lākou mau kūleʻa. Nā hoʻomana e uku ʻia paha e ka mea minamina a hoʻokaumaha ʻia paha i ka wā e lawelawe ai i ka lehulehu a i ʻole i ka politika, akā ua lawa ia no lākou e hāʻawi i ka hōʻoluʻolu a me ka manaolana i ka poe pono no keia, a maikaʻi a manaoio i ka poe makemake.
Kuleana kope 1974 e The Word Foundation, Inc.